آوای مرز : آرامش و امنیت یک جامعه در همکاری و همیاری با نهادهای اطلاعاتی و امنیتی است. این مهم تنها از طریق ارتباط این نهادها با عناصر تشکیلدهنده آن جامعه امکانپذیر است. درست در هنگامیکه افراد جامعه با یک هدف مشترک و به یک سمت درحرکت باشند، میتوان بازوان پرتوانی برای ادامه برقراری امنیت در یک کشور را محیا نمود.
مشارکت و همکاری مردم میتواند در تمامی اتفاقات تأثیرات بسزایی بر امنیت جامعه داشته باشد که از مصداقهای مهم آن تأثیر بر امنیت انسانی است. این مدل ارتباط و تعامل با نهادهای اطلاعاتی نیاز به ضوابط خاص و ویژهای ندارد. بلکه از این مهم میتوان در میان تمامی اقشار جامعه با هر سبک و مدلی استفاده بهینه کرد و درنتیجه میتواند در کنترل عوامل پیشگیریکننده از کلیه اقدامات علیه امنیت ملی شده و موجب ارتقاء سطح امنیت فرد و متعاقب آن جامعه گردد. ازاینرو پرداختن به این موضوع مهم میتواند در دستور کار هر نظام حاکمی که به دنبال ایجاد امنیت برای مردم است قرار بگیرد.
مسلماً مدیران بخشهای مختلف سازمانهای اطلاعاتی و امنیتی کشور باید به راههای جلب مشارکت افراد جامعه در خصوص اطلاعات مردمی توجه بیشتری نمایند و در این راه با اعتمادسازی هرچه بیشتر افراد مختلف را علاقهمند به کمکرسانی در ایجاد امنیت پایدار ترغیب نمایند.
در ارتباطگیری مردم با نهاد اطلاعاتی برای تأمین امنیت، مهمترین ارکانی که باید به آنها توجه شود، شامل موارد ذیل است:
• ارتباط دوستانه با تمامی گروههای سنی، اعتقادی، مخالفان و…
• سهیم نمودن افراد در برخی از کارهای مقدماتی بهنوعی مانند دهه اول انقلاب اسلامی که مردم خود داوطلبانه با نهاد اطلاعاتی در ارتباط بودند.
• جلب اعتماد مردم در ارتباطگیریهای دوطرفه و تضمین عدم ایجاد مشکل برای افرادی که با نهاد اطلاعاتی همکاری دارند.
• نقش آموزشوپرورش در فرهنگسازی این ارتباط امنیتی میان مردم و اطلاعات
• آگاهی بخشی در خصوص مسئولیتپذیری مردم در امنیت خود و جامعه
• اطلاع رسانی به مردم در خصوص تهدیدات
• آموزش مسائل اطلاعات به مردم
بدون تردید، تأمین امنیت فردی و جمعی همه اقشار مختلف مردم و مصونیت بخشیدن جان و مال و ناموس شهروندان، از وظایف مهم نهادهای اطلاعاتی در هر نظام سیاسی است. ازاینرو حساسیت، دشواری و پیچیدگی این اقدامات امنیتی لزوم مشارکت و همکاری مردم را در ارتباط با اطلاعات در خصوص را دوچندان میکند. یعنی کلیهٔ شهروندان مجاز و مؤظف هستند در تأمین امنیت خود و دیگران نقشی فعال ایفا نمایند. این نقش فعال با الفبای ارتباط با نهاد امنیتی اطلاعاتی شروع میشود و هر آنچه رابطه مذکور بیشتر و عمیقتر انجام شود، بازتاب ایجاد امنیت آن بیشازپیش خواهد بود.
بدیهی است که عدم ارتباط با اطلاعات هرچند هم که فرد از توانمندیهای بالایی برخوردار باشد نمیتواند بازتابی را که در یک تلاش جمعی صورت میگیرد را شامل شده و نتیجه مطلوبتری را به دست آورد. به نظر میرسد تنها راه آرامش و اطمینان خاطر در جامعه برای مردم در موضوع امنیت این است که چنانچه ارتباط و اطلاعات مردمی پشتیبان این نهادهای مسئول در این زمینه نباشد به میزان قابلتوجهی میتواند ضریب امنیتی را کاهش دهد.
قسمتی از چارهاندیشی برای مواردی که در ارتباط مردم با دستگاه اطلاعاتی مؤثر بوده به شرح ذیل است:
در همین راستا ضعف اطلاعاتی افراد و عدم وجود آموزشهای لازم در خصوص مواردی مانند موارد و اقدامات مشکوک، تخلیههای تلفنی، عدم اعتماد به نهادهای برقرارکننده امنیت و… از سوی دولت و خانوادهها، یکی از مهمترین عواملی است که موجب به خطر افتادن امنیت افراد در بخشها و جنبههای مختلف امنیت انسانی میشود. بهترین راه در برابر این معضلات همان ارتباط پیوسته و دائمی میان مردم و دستگاههای اطلاعاتی است.
همچنین پیدایش نظامهایی از ارتباطات که توزیع و انتقال سریع و گستردهٔ پیامها را از یک نقطهبهنقطه دیگر امکانپذیر ساخته و این نظامها، ابتدا از طریق الکترونیکی کردن اطلاعات، یکدست شدند و سپس با پیشرفتهای روزافزون فنّاوریها از راه دیجیتالی کردن آنها توانستند بر عواملی چون فضا، زمان و مکان غلبه نمایند. در این راستا، جهان با ظهور رسانههای جدید ارتباطی مانند فکس، تلویزیونهای ماهوارهای و اینترنت وارد ” دوره دوم رسانهها” شده است که کاملاً با “دوره اول رسانهها” متفاوت است.
رسانهها، با تکنولوژیهای ارتباطی فیلم، رادیو و تلویزیون و ویدئو شناخته میشود و با توسعهٔ جریان ارتباطی تلفن همراه است. هر رسانهای خود حامل پیام و فرهنگ خاصی است. ازاینرو رسانههای الکترونیکی جدید، حامل پیامها و فرهنگ خاصی هستند که با گسترش آنها، آن پیامدها و فرهنگها نیز انتشار مییابد.
از میان این رسانههای جدید میتوان به نقش رایانه و اینترنت در این رابطه اشاره کرد. بیان راهکاری مناسب برای ارتباطگیری هرچه بیشتر مردم با اطلاعات بهصورت بروز شده و با استفاده از آخرین امکانات و تجهیزات تکنولوژی، میتوان مسیری را در این جهت ایجاد نمود. هرچند در ابتدای کار برقراری کلیه راههای امنیتی برای همین مسیر ارتباطی جدید لازم و بسیار حیاتی است.
پیشنهاد این ارتباطگیریهای مستمر و دائمی میان مردم و اطلاعات بر عهده روابط عمومی وزارت اطلاعات است که بهعنوان حلقه واسط و اتصالدهنده نهادها و سازمانها و اکنون کلیه اقشار مردم، در جهت ایجاد امنیت دائمی، باید در ایجاد ارتباط بیشتر و پیشرفتهتر نقش حیاتی خود را ایفا کند.
یکنهاد اطلاعاتی میتواند با کسب اعتبار و جلب اعتماد مخاطبان در جهت ارتباط اطلاعاتی با نمایندگانی از کلیه گروهها و اقشار در ردههای سنی مختلف، نفوذ بر افکار عمومی، رسیدن به هدف خود را قریبالوقوعتر نماید آنهم با استفاده از عوامل مؤثر بر افکار عمومی که مهمترین آنها رهبران افکار عمومی و رسانههای جمعی میباشند.
از سویی دیگر نهادهای اطلاعاتی میتوانند با نزدیک شدن و ارتباطگیری با رهبران اقشار تأثیرگذار بر افکار عمومی از طرق مختلف، توضیح و تبیین مسئله برای آنها، افکار عمومی را در موضوعات خاص نظیر آزادی اطلاعات و حق دسترسی به آن توجیه نمایند. این امر می تواند یکی از راه های، ارتباط متقابل اطلاعاتی بین مردم و نهاد امنیتی باشد.
چرا که رهبران افکار عمومی در مرحله اول بهراحتی میتوانند از طریق رسانههایی که به نوعی بلندگو یا تریبون آنها محسوب میشود نظرات خود را به عامه مردم القاء کرده و بر آنها اعمالنفوذ نمایند مخصوصاً اگر از رسانههایی مثل تلویزیون در این مسیر استفاده شود که خود به خاطر تأثیرپذیری ذاتیاش به افراد اعتبار میبخشد و این اعتبار منبع پیام را افزایش میدهد. این روش میتواند هم بر عامه مردم تأثیرگذار باشد و هم بر مدیران و کارگزاران سازمانها تا بتوان قدم هایی را در جهت رسیدن به این حق مسلم شهروندان یعنی امنیت در جامعه را شامل شد.
شهروندان یک جامعه که از سواد اطلاعاتی برخوردار هستند میدانند چطور از اطلاعات بهمنظور بهره بیشتر در کار وزندگی روزمرهشان استفاده نمایند؛ اطلاعات سودمند را هنگامیکه تصمیماتی میگیرند و اینکه چگونه انجام دهند تعیین مینمایند. آنها قادرند اخبار خود، سخنرانیهای سیاسی را ارزیابی کنند و تشخیص دهند که چه وقتی کاربرد اطلاعاتی در آنها وجود دارد؛ بنابراین آنها ممکن است با همین ارتباطگیریها تصمیم اطلاعاتی درستی اتخاذ نمایند. این شهروندان قدر ارزش قدرت اطلاعات را میدانند. چنین افرادی معتقدند بهمنظور نشان دان مشکلات و سؤالات در زندگی و جوامعشان در اجتماع به اطلاعات نیازمندند.