آوای مرز / عبدالسلام معروفی : بر پایه گزارش پایش شاخص‌های ملی محیط کسب و کار در راستای سنجش و ارتقای بهره‌وری که مربوط به تحلیل شاخص سرمایه اجتماعی در سال ۱۳۹۶ بوده و توسط وزارت اقتصاد منتشر شده است، یکی از مولفه‌های سرمایه اجتماعی «احساس خوشی داشتن» بوده که در میان مردمان استان‌های مختلف پژوهش شده است.از شهروندان استان‌ها پرسیده شده «آیا طی هفته گذشته احساس خوشی زیادی داشتید؟» که آمارهای جالبی بدست آمده است.طبق این گزارش، احساس خوشی داشتن از جمله عوامل مثبت برای سرمایه اجتماعی است.داده‌های به دست آمده نشان از این دارد که استان‌های گیلان، مازندران و کردستان بیشترین امتیاز را در احساس خوشی داشتن کسب کرده اند. استان های اصفهان، خراسان جنوبی و آذربایجان غربی کمترین میزان امتیاز احساس خوشی را داشته‌اند. میانگین کشور در این مؤلفه ۰.۵۷ است که ۱۵ استان امتیازی بالاتری از میانگین کسب کرده اند.
متاسفانه در کنار این آمارهای قابل تامل شاخص های توسعه یک آمار دیگر هم به روند توسعه و شاد نزیستن در استان اضافه شد و این آمار نشانگر یک جامعه آسیب زاست و بنا به اعلام کارشناسان امر و صاحب نظران ، شادی و نشاط به فرهنگ اجتماعی یک منطقه بستگی دارند.خندیدن و شاد بودن نیاز به بهانه های بزرگ ندارد، اما این صورت ها که پر از خط های صاف است و سخت می شود کمی تابشان داد تا لبخندی گوشه آنها بنشیند دنبال بهانه های بزرگ برای شادی هستند.
آذربایجان غربی ؛ استانی است با جمعیت ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفری و با ترکیب چندقومیتی و هم مرز با ۳ کشور با شرایط فرهنگی خاص البته مالامال از نعمت های بکر خدادادی است که متاسفانه بدلایل مختلف از یک عقب ماندگی تاریخی رنج می برد و بدون شک همین عقب ماندگی مفرط دلیل اصلی در عدم نشاط و خوشی در جامعه چندفرهنگی و چند قومیتی تاثیر بسزایی داشته است و یکی از دلایل اصلی نبود احساس خوشی به عنوان یکی از سرمایه های اجتماعی کم برخورداری و ضعف اساسی در حوزه اقتصادی است .
احساس خوشی و نشاط رابطه مستقیمی با اقتصاد پویا و فعال و ایجاد اشتغال و کار دارد و جامعه ای که دارای یک اقتصاد فعال باشد با نشاط بیشتری روبرو می باشد و این مهم یک سرمایه اجتماعی محسوب می گردد، عدم وجود نشاط اجتماعی افسردگی و سرخوردگی را به همراه دارد. برای شاد بودن باید مولفه امید به زندگی را افزایش داد، چون امید به زندگی و شاد بودن باعث کاهش آسیب‌های اجتماعی از جمله اعتیاد ، خودکشی و بسیاری از آسیب های اجتماعی خواهد شد .
فوکویاما ، سرمایه اجتماعی را یک هنجار اجتماعی محسوب می کند که همکاری بین دو یا چند نفر را تقویت می بخشد و آن را ویژگی عمل متقابل بین دو دوست می داند . او معتقد است که اعتماد ، شبکه های ارتباطی و جامعه مدنی ، همگی محصول سرمایه اجتماعی هستند ، نه این که خود آنها سرمایه اجتماعی به حساب آیند . از نظر او هنجارهایی سرمایه اجتماعی هستند که به همکاری در گروه ها منجر شوند .
شادی و امید طبیعت زندگی هستند با وجود این، غم و ناامیدی به سراغ موجود زنده میﺁیند. اقتصاد پویا ، نقش فضای مجازی ، نقش نهادهای فرهنگی ، فضای سیاسی و پرحاشیه و مسموم و خود دین و بسیاری از عوامل دیگر در احساس خوشی و افزایش سرمایه اجتماعی بسیار مهم و حیاتی هستند.
نشاط اجتماعی، اثرات و آثاری چند بر زندگی شهروندان و جامعه دارد که تعلق اجتماعی، همبستگی اجتماعی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی، وفاق اجتماعی، ارتقاء شاخص‌های سلامت روانی و اجتماعی، افزایش رضایت از زندگی یا رضایت شغلی و … ، پویایی اجتماعی، کاهش هزینه‌های مردم، افزایش امید در جامعه، زندگی متعادل و با ثبات، ارتقاء کیفیت زندگی، افزایش خلاقیت و نوآوری، کاهش آسیب‌های اجتماعی(خصوصاً در جوانان) و …… از جمله آن است.
در جامعه خوشحال و خرسند، تولید بهتر، اشتغال بیشتر و اقتصاد، سالم‌تر است. بدون شک در چنین محیطی امنیت اجتماعی و فردی راحت‌تر به دست می‌آید. در محیط شاد ، ذهن انسان پویا، زبانش گویا و استعدادش شکوفا می‌شود.شاد بودن جامعه یکی از عوامل بسیار موثر در توسعه‌ی اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی است و کاهش نابسامانی‌های خانوادگی، طلاق، افزایش میزان میل و رغبت تحصیلی و دل به کار دادن و افزایش تولید می‌شود.
می گویند اکثر مناطق چند فرهنگی و پرحاشیه غمگین هستند ؛ مردمانی که احساس غالب آنها روزمرگی است و تفریح اصلی آنها رفتن به رستوران و قدم زدن در پاساژهای بزرگ. این مردم برای از ته دل خندیدن و احساس خوشبختی کردن دنبال بهانه های بزرگ هستند، اما می توان به بهانه های کوچک شاد بود. بهانه هایی که هزینه ای هم ندارد. برخی از کارشناسان تغییر سبک زندگی را دلیل این غم کشدار می دانند و گروهی هم معتقدند تصمیم گیران و مسئولان حوزه فرهنگی و اجتماعی استان باید برای شاد بودن مردم برنامه ریزی های طولانی مدت داشته باشند.
امان الله قرایی مقدم جامعه شناس و استاد دانشگاه هم معتقد است : فقر و اختلاف طبقاتی در جامعه زیاد است و به قول ژان پل سارتر فقر جای شادی را می گیرد. هرچند مستقیما نمی توان همه چیز را به اقتصاد مربوط دانست. مشکلات اقتصادی ما در کنار سایر مسائل موجود است که سبب می شود تا انسان های شادی نباشیم. در جامعه شهری ما حتی افراد ثروتمند ما هم احساس شادی عمیق نمی کنند. بنابراین مسائل ریشه ای و مهم تر از اقتصاد نیز وجود دارد.
شاید سخت باشد تصور این که پشت ترافیک معطل مانده ای و در حال از دست دادن یک قرار کاری هستی اما لبخند بزنی. سخت است پول نداشته باشی و به جیب های خالی ات بخندی. شاید کمتر بهانه ای برای خنده وجود داشته باشد اما برای سالم ماندن باید خندید. پس به غم هایمان بخندیم.
به گفته کارشناسان حوزه اجتماعی، دو گروه می توانند در افزایش نشاط در جامعه موثر باشند؛ نخست مسئولان که با برنامه ریزی و استفاده از امکانات محیطی و رسانه ای، فرهنگ شادی را گسترش دهند و دیگری خود مردم که با انتخاب سرگرمی های مفید مانند کوهنوردی، ورزش و… در شادتر شدن خود کمک کنند.
بنابراین باید برای گسترش مطالعات شادی و خانواده برنامه‌ریزی کنیم و در شرایط فعلی یکی از نیازهای ضروری در استانی است که آبستن حاشیه و حوادث می باشد. رسانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی و فرهنگی می‌توانند با ارائه‌ی راهکارهای درست در خلق نشاط و افزایش سرمایه اجتماعی بیشترین نقش را ایفا کنند، چون چنانچه ضوابط شادی و نشاط جمعی تعریف نشود، شادی‌ها تبدیل به عامل تخریب اجتماعی می‌شوند و جامعه احساس خوشی از دست بدهد باعث افزایش آسیب ها و چالش های پیش رو خواهد شد.
