حلقه مفقوده توسعه نیافتگی در آذربایجان غربی

آوای مرز / عبدالسلام معروفی : مشکلات اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی و در راس آنها مشکلات اقتصادی و معیشتی این روزها کشور را با چالش های جدی روبرو ساخته و مردم با فشارهای زیادی دست و پنجه نرم می کنند که بخشی از آن به خارج و بیشتر آن به داخل برمی گردد.
بدون شک در کنار نقش تحریم ها و فشارهای بیرونی اصلی ترین چالش این شرایط و بحران ها موضوع و حواشی رانت ، تبعیض ، فسادها و اختلاس های ست که کمر اقتصاد و مدیریت کشور را شکسته و باعث بی اعتمادی شدید مردم شده و فاصله چشمگیری بین مجموعه ادارای و افکار عمومی ایجاد گردیده است.
در حال حاضر در حالی توسعه یافتگی و استقرار در جایگاه نخست اقتصادی، علمی و فناوری منطقه به عنوان یک هدف ملی در سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران مورد تاکید قرار گرفته که هنوز الگوی بومی متناسب با مقتضیات تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی کشور برای توسعه طراحی نشده است.
بدون شک نیروی محرکه اصلی توسعه هرکشور و منطقه ای منابع انسانی و استفاده از نیروهای توانمند ، شایسته و کاردان است. نقش نیروی انسانی در فرایند توسعه پایدار ، نقشی مهم و بی بدیل است و آینده هر ملتی را نیروی انسانی آن تعیین می‌کند.در کشورهای توسعه یافته، سرمایه انسانی، نقش اول ثروت‌آفرینی را با ۶۷ درصد به خود اختصاص داده‌ و سهم منابع طبیعی و فیزیکی صرفاً ۲۳ درصد است، در حالی‌که منابع انسانی در کشور ما با وجود جمعیت جوان و مستعد، فقط ۳۴ درصد از ثروت آفرینی را به خود اختصاص داده است. آخرین آمار منتشر شده از سوی UNDPUNDP « برنامه توسعه سازمان ملل متحد ، نشان می‌دهد که سهم نیروی انسانی در ثروت کشورها، در ژاپن ۸۰، آلمان و اسپانیا ۷۸ و ترکیه ۷۲درصد است.‌نیروی‌ انسانی‌ کارآمد در یک‌ کشور جزو سرمایه‌های‌ ارزشمند آن کشور بشمار می‌آید اساسا «سرمایه دانش » از “سرمایه تولید” بسیار مهمتر است.
کشورهای‌ درحال‌ توسعه‌ از سرمایه‌ انسانی، بیش از سرمایه فیزیکی بهره‌ دارند بر اساس آمار، سرمایه انسانی، نقش اول ثروت‌ آفرینی در کشورهای توسعه یافته را با ۶۷ درصد به خود اختصاص داده‌است، در حالی که سهم منابع طبیعی و فیزیکی صرفاً ۳۳ درصد است. این‌ سرمایه‌ است‌ که‌ می‌تواند به‌ عنوان‌ پشتوانه‌ حرکت های‌ بزرگ‌ اجتماعی‌ قرن‌ بیست‌ و یکم‌ قرار گیرد.
« توسعه پایدار » ، انسان محور است و با توجه به گستردگی مباحث و قابلیت های بسیار آن به سرعت به مهمترین مناظره کنونی و نیز یکی از مهمترین چالش های دهه های اخیر تبدیل شده است. در توسعه پایدار، « انسان » محور توسعه و سزاوار بهداشت، امنیت، فرهنگ، آموزش، دانش و توسعه ارتباطات و اطلاعات است.
درگیر شدن با برخی از موارد حاشیه ای ، جنگ و بحران های اجتماعی ، حاشیه های سیاسی و غیره هم باعث عدم توسعه یافتگی شده ، ولی ثبات اقتصادی و سیاسی، جذب رقم قابل قبول از سرمایه گذاری خارجی در کنار اتخاذ رویکردهای تعاملی در عرصه بین الملل از جمله ابزار‌ها و الزامات توسعه پایدار اقتصادی به شمار می‌رود.
به نظر می ‌رسد مهم‌ترین موانع در راه توسعه کشور، نداشتن قدرت تفکر منسجم و علم سازمان یافته و فساد اقتصادی و مقاومت سنت در مقابل نوگرایی و همچنین سوءمدیریت می ‌باشد.
در کنار موارد فوق ؛ امنیت ، منابع مالی ، امکانات ، وحدت و همگرایی ، زیرساخت ها و بسیاری از نکات ریز و درشت در حوزه زیرساخت به عنوان شاخصه های توسعه بشمار می روند هر چند جنگ تحمیلی ۸ ساله و برخی حواشی بعد از آن ، عدم نگاه توازن منطقه ای ، عدم بودجه ریزی مناسب از سوی مرکز ، نبود تعادل و تعامل استانی و ضعف ارتباط با مرکز ، تنش های سیاسی و قومیتی و دهها مورد دیگر باعث عدم پیشرفت استان شده ، ولی استفاده از نیروی توانمند در بدنه اداری ، سازمانی و حتی قوه قانونگذاری به عنوان حلقه مفقوده و کلید توسعه در کشور و استان آذربایجان غربی بشمار می روند ، به عنوان مثال در چرخه انتخاب مدیران هم بجای آنکه دنبال شایستگی و توانمندی باشیم دنبال خودی و غیرخودی ، باندی و غیرباندی و بومی و غیربومی هستیم و مولفه های توانمندی و شایستگی به راحتی به فراموشی سپرده شده است.
با نگاهی به پروسه انتخاب افراد در بدنه های اداری و سازمانی به این مهم پی می بریم که کوتوله پروری بشدت در کشور در حال افزایش است و بدون شک اگر امروز به رغم همه امکانات و منابع غنی موجود کشور و استان های مثل آذربایجان غربی با برخی از چالش ها و مشکلات دست و پنجه نرم می کنند و کشور با یک بحران اقتصادی شدیدی درگیر شده عدم استفاده از نیروهای توانمند مدیریتی در عرصه های مختلف اداری ، سازمانی و بخش های مختلف است و اگر بخواهیم تا حدود زیادی از بحران های فعلی عبور کنیم در کنار توجه به موارد بالا و مبارزه جدی با فساد ، اختلاس ، تبعیض و رانت استفاده از نیروی انسانی توانمند و شایسته در حوزه های مختلف می باشد.
بنابراین برای رسیدن به توسعه پایدار،باید انسان را محور توسعه تلقی کرد و بیشترین سرمایه گذاری برروی منابع انسانی صورت گیرد همان کاری که در موج جدید دست یابی به توسعه توسط برخی از کشورهای جهان سوم از جمله کره جنوبی، چین ، مالزی و…انجام شد.