آوای مرز/ سکینه اسمی : وقتی سال ۹۷ صدای سوت قطار بعد از تأخیر ۱۷ ساله در استان آذربایجان غربی، شاهراه ارتباطی ایران به اروپا به صدا درآمد، قرار شد نه تنها استان از بن بست اقتصادی خارج شود بلکه زمینه توسعه در منطقه نیز فراهم شود اما با گذشت دو دهه هیچکدام از این وعدهها رنگ واقعیت به خود نگرفته است.
شرایط جغرافیایی و هم مرزی با سه کشور خارجی از جمله ترکیه، آذربایجان غربی را در موقعیت شاهراهی ارتباط ایران به اروپا قرار داده، شاهراهی که توجه به آن گسترش رونق اقتصادی کشور را به همراه دارد، این استان از شمال با جمهوری آذربایجان و از غرب با کشورهای عراق و ترکیه همسایه است که این مسئله موجب ارتقای اهمیت ژئوپلیتیک این منطقه شده است.
در حال حاضر موقعیت جغرافیایی ویژه آذربایجان غربی دسترسی آسان کشورمان به بازارهای جهانی را فراهم کرده است به طوری که جاده و ریلهای ارتباط با اروپا و به ویژه مبادی اصلی ورود و خروج کالا و مسافر از کشور به اروپا و بالعکس در آذربایجان غربی قرار دارد، اما متأسفانه شاخصهای توسعهای حمل و نقل به ویژه ضریب نفوذ شبکه ریلی کمتر بوده و عملاً این بخش در کما به سر میبرد.
ایستگاههای راه آهن ارومیه و نقده کامل به بهره برداری نرسیده اند
خط راه آهن ارومیه – مراغه از سال ۸۰ با هدف اتصال مرکز آذربایجان غربی به شبکه سراسری راه آهن کشور به طول ۱۸۴ کیلومتر احداث و در سال ۹۷ افتتاح شد ولی در حال حاضر ایستگاههای این طرح در ارومیه، نقده و… ناقص بوده و عملاً بهره برداری این طرح بیشتر نمایشی به نظر میآید.
نبود اداره کل راه آهن مجزا، ناقص بودن ایستگاههای راه آهن موجب شده اجرایی شدن این طرح نیز نتواند استان را از بن بست ریلی خارج کرده و با توجه هم مرز بودن با سه کشور ترکیه، عراق و جمهوری آذربایجان، استان آذربایجانغربی به عنوان شاهراه ارتباطی ایران به اروپا تأثیری در محرومیت زدایی این منطقه در بخش ریلی نداشته باشد.
کاهش مصرف سوخت در جابجایی مسافر و بار و نیز حق دسترسی عادلانه به حمل و نقل ارزان، کاهش آلایندههای زیست محیطی، ایمنی بالا سیستم حمل و نقلی ریلی، استفاده کمتر از اراضی در توسعه طرحهای ریلی در قیاس با حمل و نقل جادهای و نیز پایین بودن هزینه نگهداری ناوگان ریلی نسبت به ناوگان جادهای از مزیتهای اجرای راه آهن ارومیه – مراغه به شمار میرود و مزیتهایی که تاکنون عملاً به منحصه ظهور نرسیده است.
در همان سال بهره برداری خبر از انتقال مراحل تکمیلی مطالعات، انتقال بخش مسافری به داخل شهر و ادغام آن با ایستگاه راهآهن سریعالسیر ارومیه – تبریز در کنار پایانه مسافری شهر ارومیه در حال انجام بود، اما با گذشت بیش از چندین سال هنوز خط سریعالسیر ارومیه – تبریز محقق نشده است.
دولت سیزدهم نسبت به تکمیل راه آهن ارومیه – مراغه اقدام کند
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی در خصوص نقش راه آهن ارومیه – مراغه در رونق اقتصادی استان گفت: راه آهن ارومیه – مراغه آذربایجان غربی را به لحاظ مواصلاتی با تهران و همچنین از سویی دیگر با سایر کشورها مرتبط میسازد و از همین رو مسیر توسعه در استان را مهیا میکند.
سید سلمان ذاکر در گفتگو با خبرنگار مهر با انتقاد از عدم توسعه خط ریلی ایستگاههای راه آهن ارومیه – مراغه اظهار کرد: این طرح بعد از نزدیک دو دهه به بهره برداری رسید و هم اکنون بخشهای زیادی از آن ناقص بوده و نیازمند توسعه و بهره برداری کامل است.
وی با بیان اینکه راههای آذربایجانغربی زیربنای توسعه استان است که شامل راههای زمینی و ریلی میشود، عنوان کرد: در بحث ریلی سرمایهگذاری اولیه عظیمی نیاز است که این بخش توسعه یابد و با توجه به شرایط کنونی اوضاع اقتصادی کشور نیاز به سرمایه گذاری عظیم و کمک گرفتن از بخش خصوصی است.
ذاکر با بیان اینکه بر خلاف برنامه ریزی های در زمینه بهره برداری از راه آهن ارومیه – مراغه برای رونق اقتصادی استان و منطقه گفت: به دلیل دور بودن ایستگاه راه آهن ارومیه از مرکز شهر، عدم نوسازی واگنهای قطار، عدم بهره برداری کامل ایستگاههای قطار شاهد استقبال اندک مردم از خطوط ریلی در استان و نیز سهم ناچیز این طرح در بخش اقتصادی استان هستیم.
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی با اشاره به هم مرزی استان با سه کشور خارجی و حجم بالای مبادلات مسافری و باری بین ایران و ترکیه گفت: توجه به توسعه خطوط ریلی و خروج استان از بن بست راهها در کنار اجرای قطار سریع السیر ارومیه، رفع نواقصات راه آهن ارومیه – مراغه باید در دولت جدید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
ذاکر با گلایه از فرسودگی قطار و واگنهای راه ارومیه –مراغه نیز گفت: این امر موجب شده مردم استقبال چندانی برای بهره گیری از این زیرساخت اقتصادی و رفاهی ایجاد شده نداشته باشند.
توسعه ریلی در آذربایجانغربی مغفول مانده است
استاندار آذربایجان غربی در دیدار آخر خود با مدیرعامل راه آهن کشور با گلایه از کم توجهی به توسعه ریلی در آذربایجان غربی، اظهار کرد: توسعه ریلی در این استان مغفول مانده و یکی از سیاستهای جدی توجه به زیرساختهای ریلی برای توسعه مراودات اقتصادی است.
محمدمهدی شهریاری با تاکید بر موقعیت ویژه استان در مراودات تجاری و بهره مندی از پایانههای مرزی، تصریح کرد: توسعه حمل و نقل ریلی میتواند در آبادانی منطقه سهم بهسزایی ایفا کند.
استاندار آذربایجان غربی با اشاره به نبود اداره کل راه آهن در آذربایجان غربی، بیان کرد: استقرار اداره کل راه آهن آذربایجان غربی در سرعت و انسجام بخشی به فعالیتهای ریلی بسیار مؤثر خواهد بود.
وی یادآور شد: هم اکنون از اولویتهای اول و اصلی ایجاد اداره کل راهآهن در آذربایجانغربی است که طرح توجیهی آن برای ارائه به سازمان راهآهن کشور نوشته و تنظیم شده است و سازمان راهآهن کشور نامهنگاریهای لازم با معاونت امور استخدامی در خصوص چارت سازمانی اداره کل انجام داده و در مراحل پایانی قرار دارد.
ایستگاه راه آهن ارومیه باید از بن بست خارج شود
مدیرکل راه آهن آذربایجان در خصوص دلایل عدم توسعه راه آهن ارومیه – مراغه و نیز خطوط ریلی در آذربایجان غربی گفت: با توجه به موقعیت جغرافیایی استان و افزایش مراودات بین ایران و ترکیه خط ریلی راه آهن از اهمیت بسزایی برخورد دار بوده اما دور بودن ایستگاه راه آهن ارومیه از مرکز شهر عملاً این ایستگاه را در بن بست قرار داده است.
محمدرضا قربانی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه ظرفیتها و پتانسیل زیادی برای افزایش صادرات و مراودتهای اقتصادی بیشتر در این مسیر خط ریلی وجود دارد، با توسعه خط راه آهن ارومیه به سرو و سلماس میتوان زمینه افزایش مبادلات تجاری در منطقه را افزایش داد.
وی با اشاره به دور بودن ایستگاه راه آهن ارومیه از مرکز شهر اظهار کرد: توسعه خط ریلی ارومیه اهمیت زیادی چه از لحاظ افزایش راندمان زمان مسافرتی، افزایش ایمنی، کاهش مصرف سوخت دارد و با توسعه مسیر خط ریلی و متصل شدن آن به کشورهای ترکیه و عراق جهش اقتصادی در منطقه و به تبع آن در کشور ایجاد خواهد کرد.
قربانی خاطرنشان کرد: آذربایجان غربی به علت دارا بودن موقعیت جغرافیای و هم مرز بودن با سه کشور از لحاظ اقتصادی دارای بهترین موقعیت برای توسعه اقتصادی و صادرات و واردات محصولات است، اتصال ریل راه آهن به خط ریل بندر مرسین در رشد و پیشرفت این استان بسیار تأثیرگذار بوده چرا که فاصله ۴.۵ ساعته را میتوان با تأمین زیرساختها به پلی برای ایجاد توسعه تبدیل کرد.
مدیرکل راه آهن آذربایجان با اشاره به ضرورت توجه ویژه مسئولان به توسعه خطوط ریلی در استان به خصوص در دولت جدید گفت: با توسعه محور ریلی ارومیه به مراغه سالانه حدود ۵۰ میلیارد ریال در مصرف سوخت صرفهجویی میشود و حدود ۳۰۰ میلیارد ریال نیز خسارت حوادث غیرمترقبه را کاهش میدهد و برای ۱۸۲ نفر به طور مستقیم ایجاد شغل کرده است، این در حالیاست که ظرفیت جابهجایی ۱. ۵ تن بار و حداقل یک میلیون نفر مسافر در سال را دارد.
وی با بیان اینکه طبق آمار رسمی سال ۹۹ حدود ۴۵۰ هزار تن کالا از گمرکات و بازارچههای مرزی این استان به کشورهای عراق، ترکیه، پاکستان، جمهوری آذربایجان، افغانستان، هلند، اتریش، ارمنستان، گرجستان و فدراسیون روسیه صادر شده است، افزود: ایجاد یک شبکه ریلی مطمئن میتواند به افزایش این آمار در آینده منجر شود از طرف دیگر جابجایی ۲۵ درصد از بار ترانزیتی کشور توسط پایانههای مرزی این استان ایجاب میکند تا با اتصال آذربایجان غربی به شبکه سراسری ریلی، ظرفیت ترانزیت کالا در این منطقه افزایش یابد.
قربانی خاطرنشان کرد: خط آهن مراغه – ارومیه به عنوان خط واصل ارومیه به تهران دارای چهار ایستگاه اصلی در شهرهای میاندوآب، مهاباد، نقده و ارومیه است و ایستگاه ارومیه با ۱۶ هزار مترمربع وسعت از بزرگترین ایستگاههای راه آهن در سطح کشور محسوب میشود، اما برای نقش آفرینی بهتر خطوط ریلی در استان باید سرمایه گذاری مضاعفی در این بخش صورت گیرد.
توسعه شبکه حمل و نقل ریلی که به دلیل مزایایی چون هزینه مناسب، ضریب امنیت بالا، آلودگی کمتر و مصرف پایین سوخت، اهمیت ویژهای در رشد و توسعه شهرها دارد، به دلیل مجاورت آذربایجان غربی با کشورهای عراق، ترکیه و جمهوری آذربایجان و دروازه ورود به اروپا این حمل و نقل آسان از اهمیت دوچندانی در این استان برخوردار است.
قطار توسعه استان زمانی به حرکت درآمده و زمینه ساز رشد اقتصادی میشود که ظرفیتهای ریلی، راهی، ترانزیتی و مرزی استان با برنامه ریزی اصولی مسئولان به کار گرفته شود موضوعی که سالهاست مورد غفلت تاریخی قرار گرفته است.