آوای مرز / عبدالسلام معروفی : از حدود چند ماه قبل مقدمات سفر حجت الاسلام دکتر حسن روحانی و کاروان دولت تدبیر و امید به استان آذربایجان غربی برنامه ریزی شد و از ۳ هفته پیش این سفر به صورت جدی در دستور کار مسئولان امر و مدیریت ارشد استان قرار گرفته است ؛ به طوری که محمد مهدی شهریاری استاندار آذربایجان غربی طی یک هفته گذشته بیش از چندین جلسه در تهران برای مقدمات سفر برگزار کرده که مهم ترین آن جلسه هماهنگی سفر کاروان تدبیر و امید به استان آذربایجان غربی به ریاست شخص حجت‌الاسلام حسن روحانی رئیس جمهور بود.
هر چند اقدامات و برنامه های زیادی برای توسعه استان در این ۴۰ سال انجام گرفت و بدون شک وضعیت و محورهای پیشرفتی آن با گذشته اصلا قابل مقایسه نیست ولی بدلیل نگاه امنیتی و قومیتی در گذشته ؛ درگیری های اول انقلاب ، نبود نگاه متوازن به مسیر توسعه و عدم اختصاص اعتبارمتناسب با شرایط توسعه ای استان ، جناح بندی های سیاسی و عدم شایسته سالاری و برخی از حواشی ها داخل استان در حالی به دهه ۴۰ انقلاب و سفر ششمین رئیس دولت نزدیک می شویم که به اذعان همه صاحب نظران و کارشناسان امر و اعلام خود مسئولان و داشتن همه پتانسیل های توسعه از مرز گرفته تا معدن و کشاورزی و نیروی انسانی کارآمد بررسی برخی شاخص‌های توسعه انسانی و اقتصادی آذربایجان غربی بیانگر وضعیت نامطلوب این استان است که باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
رتبه ۲۵ استان در سرانه درآمدی ، رتبه ۲۸ در شاخص‌های سلامت ، رتبه ۲۹ در سطح باسوادی و رتبه‌های نامطلوب در جذب سرمایه‌های خارجی به‌رغم همسایگی با سه کشور ناامیدکننده است.براساس بسیاری از شاخص‌های ترکیبی که از ۳۱ شاخص منتخب اقتصادی و اجتماعی به دست آمده، رتبه استان در میان ۳۱ استان کشور۱۹ است که مغایر با جایگاه واقعی استان با توجه به پتانسیل‌های آن است.
از طرف دیگر، پیامدهای منفی ناشی از خشکسالی‌ها و خشک‌شدن دریاچه ارومیه و لزوم صرفه‌جویی در آب کشاورزی برای احیا و تامین آب موردنیاز توسعه صنعتی و آب شرب شهرها و مناطق روستایی، اشتغال و درآمد بخش کشاورزی را کاهش داده و این روند در سال‌های آتی با تداوم کشاورزی سنتی و معیشتی تشدید شده ، به طوری که میزان اشتغالزایی استان از ۴۰ درصد به ۳۴ درصد کاهش یافته است.
آنچه در استان آذربایجان غربی رخ‌داده ، بدون شک به عدم وجود برنامه‌ریزی صحیح از یک طرف و از طرف دیگر ضعف کارکردی مسئولان اعم از مقامات استانی و نمایندگان مجلس در ادوار مختلف است که نتوانسته‌اند در برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت کشوری اعم از برنامه بودجه سالانه، برنامه‌های توسعه ۵ ساله و… جایگاهی درخور برای استان تعریف کنند و امروز برخی از آنها این چنین لب به انتقاد از عدم توسعه استان می گشایند.
بدون شک حلقه مفقوده عدم توسعه یافتگی استان زرخیز آذربایجان غربی در کنار مشکلات مدیریتی ، نبود هماهنگی ، ضعف ارتباط درون استانی و همکاری نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی با بدنه ادارای و وزارتخانه ها برای جذب اعتبارات ملی و پول های سرگردانی است که بقول مسئولان ارشد کشوری با گونی به استانها آورده نمی شود و در پایتخت و در راهروهای اداری تهران جاسازی شده است. همچنین مولفه دیگر این عقب ماندگی عدم همگرایی بین خود نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی در خصوص مسائل کلان استانی بوده است.
رئیس دولت تدبیر و امید در حالی به همراه وزاریش قصد سفر به استانی را دارد که همه محورهای توسعه در آن نهفته است و مالامال از نعمت خدادادی و ابزار توسعه است ولی درشاخصه ها پایین است و این روزها که اوضاع و احوال مردم و خود دولت هم خوب نیست و با مشکلات مالی و اقتصادی زیادی دست و پنجه نرم می کنند ، در این شرایط یکی از راههای توسعه استان و ترقی بازار و رونق اقتصادی بهره گیری از توان همه جریان ها و افکار و یک همگرایی عمومی است و استان به یک توجه ویژه تر نیاز دارد.
آقای رئیس جمهور ؛ منطقه آزاد ماکو به عنوان گلوگاه توسعه شمال استان که بر اساس اعلام مسئولان امر کارکرد مالی آن بالغ بر صدها میلیارد تومان است در کنار توسعه مناطق تحت پوشش باید در راستای توسعه همه جانبه استان مورد استفاده قرار گیرد و رونق استان از مسیر مرزها و بازارچه ها می گذرد و منطقه آزاد ماکو می تواند نقطه پرتاب استان به کریدور ارتباطی اروپا و از این طرف بازار مصرفی اقلیم کردستان عراق و رونق بازار گردد.
آقای رئیس جمهور ؛ جهت نیل به اقتصاد پویا و کارآمد و افزایش سطح رفاه مردم و از سویی سیاست های کلان دولت مبتنی بر اسناد بالا دستی نظام به یقین توسعه بازارچه های مرزی و گسترش تبادلات دوسویه و صادرات و واردات بطور متوازن به همراه نظارت موثر می تواند نقش تعیین کننده ای در بهبود شرایط پیش رو دارد.
آقای رئیس دولت تدبیر و امید ؛ نیک می دانیم ؛ دولت با کمبود اعتبارات مواجه است ، با این حال بیش از ۳ هزارپروژه قد و نیم قد دراستان به دلیل نبود اعتبار در دست مدیران باقی مانده است ، حدود صدها واحد تولیدی استان در حالت رکود به سر می برند ، بیش از هزار میلیارد تومان بدهی به پیمانکاران داریم و برای امرار معاش روزانه استان و هزینه های جاری هم حداقل ۲۰۰ میلیارد تومان پول نیاز است ؛ بیش از هزاران جوان بیکار فارغ التحصیل داریم . معادن استان نیمه فعال و یا اگر فعال هستند به صورت خام عرضه می شود. اوضاع واحدهای تولیدی و کنسانتره استان خوب نیست. کشاورزی که محور توسعه آذربایجان غربی به شمار می رود به شدت در حال کاهش روند اشتغال این بخش هستیم.نرخ بیکاری استان روند افرایشی دارد . حوزه خدمات هم بشدت آسیب زا شده است.
آقای رئیس جمهور ؛ در کنار مشکل دریاچه ارومیه مشکلات زیست محیطی دیگری هم در استان وجود دارد که فرصت پرداختن به آنها در این مقال نمی گنجد و به همین میزان بسنده می کنیم زیستگاه های محیطی استان از جنگل های سردشت و پیرانشهر گرفته تا دشت بورالان ماکو هم مثل بسیاری از سرفصل های توسعه اش رنگ زرد و قرمز به خودگرفته است و اگر تدابیر اساسی اتخاذ نشود عواقب بدتر از دریاچه در انتظار محیط زیست استان خواهد بود.
هرچند کمی دیر شده و به کرات به این مهم اشاره کرده ایم و مقدمات افتتاح و دستور کار سفر دولت فراهم شده است اما بدون شک اولویت ها و مهمترین مطالبات سفر هیات دولت به استان ؛ در کنار تو به مسائل فوق که در یادداشت آمده توجه جدی تر به دریاچه ارومیه و محیط زیست استان ، در دستور کار قرار دادن احیای واحدهای تولیدی راکد و فعال سازی بخش صنعت ورشکسته استان و صنایع سنگین در حال مرگ از بخش سیمان گرفته تا فولاد و کارخانجات سبک و های تک وواحد های تولیدی راکد و تسریع در دستور العمل تسهیل بهبود فضای کسب و کار و … مورد توجه قرار گیرد.
آقای رئیس جمهور ؛ از شما انتظار می رود به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی مشکل مرزهای استان و حوزه دادوستد مرزی استان را حل کنید.
کمک به توسعه زیرساخت های ارتباطی ، ریلی و تسریع در چهار بانده کردن مسیرهای مواصلاتی و ساماندهی جاده های فرعی استان ، تامین اعتبار و تسریع درتکمیل پروژه های عمرانی ، ساماندهی داد و ستد مرزی استان و فعال نمودن بازارچه های مرزی از تمرچین گرفته تا سرو ، رازی و منطقه بازرگان و هموار ساختن مسیر ارتباطی با کشورهای همجوار ، توجه به طرح های آبیاری تحت فشار و مکانیزاسیون کشاورزی و همچنین حمایت از بخش کشاورزی عمدتاً جنوب استان با توجه به اولویت بندی و رهاسازی آب سدهای آن به دریاچه ارومیه و جلوگیری از مهاجرت روستائیان و سایر حواشی مربوطه ، تسریع در راه ندازی مناطق اقتصادی مصوب ، توجه به حوزه فرهنگی و افزایش بودجه رسانه های گروهی و حوزه فرهنگی استان و ارتقای حوزه مجازی و سایبری با توجه به مرزی بودن آذربایجان غربی و نقشه شوم دشمن در آن سوی مرزها ، توجه ویژه به حوزه سلامت و بهداشت و درمان و اختصاص بودجه برای اتمام پروژه های حوزه درمانی و افزایش تخت بیمارستانی در سطح استان و افزایش اعتبارات بیمارستانی های در حال احداث با توجه به اجرای پروژه های در حال اجرا و ارتقای حوزه سلامت ، در دستورکار قرار دادن حوزه گردشگری و سلامت و توریسم درمانی و تقویت حوزه میراث فرهنگی و همچنین توجه به حوزه آموزش و پرورش و تحصیلات تکمیلی می تواند اهم مطالبات این سفر باشد.
آقای رئیس جمهور ؛ بازنگری و اصلاح در رعایت عدالت در تقسیم مدیریت های استانی با توجه به اقوام و مذاهب موجود و رای اعتماد مردم منطقه به دولت تدبیر و عدم فاصله بین مردم و دولت و استفاده از توان همه مردم اقوام و مذاهب موجود و تحقق بیانیه شماره ? اقوام و مذاهب شخص دکتر روحانی و شعار دولت در زمان انتخابات ۹۲ مورد انتظار همه نیروهای شایسته استان است.
جناب دکتر روحانی ؛ با افتخار و سر تعظیم و تکریم به همه تلاشگران و جان برکفان این حوزه ؛ آذربایجان غربی به رغم داشتن ۱۰۰۰ کیلومتر مرز مشترک و درگیرهای بیرونی با تلاش همه نهادها ، ارگان های امنیتی ، انتظامی ، نظامی ، بسیج ، قرارگاه و همراهی خود مردم یکی از امن ترین استان های کشور است و هیچ مشکلی برای امر سرمایه گذاری و توسعه استان جز تسهیل امور در داخل و همچنین کم کردن بوروکراسی های اداری و رفع موانع و عدم جزیره ای عمل کردن دستگاهها نداریم و همه این موارد با دستور ویژه حضرتعالی و وزرای دولت تدبیر و امید و راه اندازی یک سیستم قوی نظارتی و دادن اختیارات ویژه تر به شخص اول استان قابل اصلاح و ترمیم است.
آقای رئیس جمهور؛ کارشناسان اقتصادی معتقدند که در کنار این مزیت بزرگ، سرمایه گذاری برای توسعه خطوط آهن و اتصال راه آهن مراغه به ارومیه و گسترش آن تا راه آهن رازی فضای بهره گیری از ظرفیت ریلی ایران با ترکیه و به تبع آن اروپا و عراق را بهبود می بخشد و زمینه را برای رشد تجارت مرزی فراهم می کند.وجود ۲ فرودگاه در شهرهای ارومیه و خوی نیز از ظرفیت های مهم برای توسعه صادرات مرزی محسوب می شود. تمرچین ، سرو و بازرگان جزو مرزهای شاخص و مهم کشوری هستند بطوری که بیش از ۶۵ درصد مبادلات کشور از مرز عراق از محور تمرچین ، ۹۰ درصد تبادلات از مرز ماکو و بازرگان و حدود۵۰ درصد هم از مرز سروی ارومیه می گذرد.
این استان با داشتن ۹ گمرک و ۶ بازارچه مرزی، این موقعیت ممتاز را دارد که مسیر اتصال ایران به اروپا باشد، زیرا تنها مرز زمینی و نزدیکترین جاده ارتباطی که راه ورود به بازارهای اروپا را میسر می کند، از طریق این استان امکان پذیر است.
بیش ازهزاران نفر در مبادی ورود و خروجی و بخش پیله وری مرزی و داد و ستد واردات و صادرات فعالیت می کردند که متاسفانه در چند سال اخیر این مهم هم به شدت کاهش یافته و مشکل کولبران و مرزنشینان به قوت خود باقی است. امروز نیاز اساسی استان بی شک فعال سازی این بخش است و در کنار حمایت از بخش کشاورزی و جلوگیری ازمرگ این صنعت پایه استان ، مسوولان بایستی راهکار توسعه را در فعال نمودن بخش مرز ی با کشورهای همجوار ، حمایت از صاحبان سرمایه و بخش صادرات و واردات، تسهیل امور عبور و مرور و ارتباط با رایزنان کشورهای همجوار ، کاهش بروکراسی اداری وحمایت بانکها در جهت سرمایه در گردش و تزریق نقدینگی به بازار و تغییر الگو و ذائقه مردم در هزینه کرد منابع از بخش ساختمان به بخش ساخت و ساز به بخش های پایدار می تواند کمک کند تا استان از این بحران های پیش رو خارج گردد و این میسر نمی گردد مگر در تعامل و همراهی مردم ، جریان های سیاسی و اقتصادی ، نمایندگان مردم در مجلس و تلاش بی وقفه کارگزاران دولت در قوه مجریه و همکاری قوه قضائیه و به طور کلی همه اضلاح این هرم تا مثلث توسعه تکمیل گردد.
آقای رئیس جمهور ؛ با توجه به مشکلات درونی و فشار تحریم ها و نگاهی به بازار مصرفی کشورهای همجوار با استان ، بدون شک مسیر توسعه امروز آذربایجان غربی در فعال سازی نقاط مرزی و بازارچه ها و استفاده از عواید و عوارض گمرکات و درآمد منطقه آزاد ماکو و حل مشکلات تجاری ، کمک به توسعه بخش کشاورزی و تولید و صنایع وابسته می باشد و موضوع تجارت خارجی با تقویت تعامل با وزارت امور خارجه دستگاه دیپلماسی ، نهادهای امنیتی و نظارتی دو طرف و همچنین استفاده از توان بخش خصوصی امکان پذیر خواهد شد و آذربایجان غربی برای اینکه تا حدود زیادی این مسیر توسعه را راحت تر بپیماید راهی جز تقویت مرز و حل مشکلات مرزی ندارد تا هم معاش و اقتصاد مردم شکوفا تر شود وهم بازار از رکود خارج گردد و هم مسیر توسعه استان ارتقاء یابد.
