آوای مرز : پنجمین نشست از سلسله نشست های بررسی کتاب «فصل سخن» توسط سازمان دانشجویان جهاد دانشگاهی آذربایجان غربی و با همکاری سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی کشور برگزار و در آن کتاب «کلیدر» نوشته محمود دولت آبادی، در جهت ترویج فرهنگ کتابخوانی و اهتمام هرچه بیشتر به تفکر نقادانه در خواننده و معرفی آثار فرهنگی به دانشجویان نقد و بررسی شد.
به نقل از جهاددانشگاهی آذربایجان غربی، در این نشست علیرضا تایوغ اظهار داشت: رمان کلیدر بلندترین اثر این نویسنده به نام کشور بوده که در ده جلد نزدیک به سه هزار صفحه روایت زندگی یک خانواده کرد ایرانی را بیان می کند در حالی که به سبزوار خراسان کوچ کرده اند.
تایوغ در این نشست و در بررسی این کتاب عنوان کرد: این داستان متاثر از فضای پرتنش سیاسی ایران پس از جنگ جهانی دوم بوده که به سبک رئالیسم یا همان واقع گرایی نوشته شده است، این کتاب برای اولین بار در سال ۱۳۵۷ و آخرین بار در سال ۱۳۶۳ به چاپ رسیده و امروزه از ده جلد به پنج جلد کاهش پیدا کرده است.
او ادامه داد: کلیدر نام کوهی در مجاورت روستایی به نام کلیدر در شمال شرق ایران بوده وسرنوشت تراژیک رعیت های ایرانی و قبایل چادرنشین را به تصویر می کشد و در عین حال ندای مردم رنجور و زجر کشیده دهات خراسان است که در دوره حکومت زور و استبداد می زیسته اند، این رمان بر اساس شخصیت واقعی گل محمد که شخصیت اصلی داستان است نوشته شده و در سر انجام کار، اربابان و حکومت با تیرباران به ماجراجویی های این قهرمان مردمی سبزوار پایان می دهند.
تایوغ اضافه کرد: شخصیت های زیادی در داستان حضور دارند که همگی طبق روایت های واقعی شرح شده اند اما این به این معنا نیست که شرح حال واقعی کاملا ذکر شده و در جاهایی از نوشتار نویسنده آمیختن خیال و واقعیت را لازم دیده است، یکی از مهم ترین تغییرات در فضای داستان؛ آوردن زمان داستان به چندین سال بعد یعنی به سال ۱۳۲۵و پس از ماجرای آذربایجان است و در سال ۱۳۲۷ پایان می یابد، محمود دولت آبادی خود از بومی های آن منطقه بوده که تحمل دشواری ها و مشقت های زمان کودکی وی باعث توصیفات طبیعی و قانع کننده از ماجراهای رخ داده در داستان شده است.
تایوغ در نقد این اثر خاطرنشان کرد: با وجود خلق این نوشتار به سبک واقع گرایی و رئالیسم، با توجه به مقتضای داستان در برخی قسمت ها از عنصر خیال نیز بهره می برد، از دیگر قدرت های نویسندگی دولت آبادی نثر آهنگین و لحن غزلوار آن در توصیف صحنه های رمانتیک و خودمانی بودن شخصیت های آن ، تنوع داستان ها و داستان پردازی وی، توضیحات واضح و دقیق، توانایی فوق العاده دولت آبادی در تجسم بخشیدن به ویژگی های فیزیکی، اجتماعی و سیاسی منطقه و نمایش دراماتیک، وی است.
او بیان کرد: با وجود تمامی نقاط قوت داستان هر نوشته ای طبیعتا نقاط ضعفی را دارا بوده و اولین نقطه ضعف این داستان طولانی بودن آن است که کمتر ممکن است در مجال خواننده آن بگنجد، هم چنین لحن نوشتار و اصطلاحات محلی باعث شده تا مخاطب با واژگان درگیر باشد و البته اگر به طور کامل تا جلد ۵ خوانده شود با شیوه رفتار و گفتار مردم آشنائی پیدا خواهد کرد.
تایوغ با بیان چندین نقطه قوت و ضعف از این کتاب ۵ جلدی ادامه داد: در خاتمه باید گفت که کلیدر جزو نوشته های فاخر معاصر بوده که محمود دولت آبادی به زیر و بم وقایع و شرح حال جامعه روستایی که مصداقی از جامعه شهری و کل جامعه و زندگی او و مردمش بوده اشاره داشته است جامعه زمان وی درگیر و دار ظلم و ستم ها تصویر شفافی از حاکمان و ظالمان به مخاطب می دهد.
