ایران بر گسل‌های همیشه فعال قرار دارد. این واقعیتی که همه محققان کشور بر آن تاکید کردند و بر ضرورت افزایش تاب آوری کشور در برابر زلزله و همه مخاطرات طبیعی که با آن مواجه است، تاکید دارند.
آوای مرز : بر اساس آمارها ایران سالانه حدود۲۵۰ میلیون دلار از مخاطرات طبیعی به طور متوسط در ۶ سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۱ آسیب دیده است ضمن آنکه ۷۰ درصد از کشته‌های زلزله ازگله ۲۱ آبان سال ۹۶ در بناهایی بودند که در دهه اخیر ساخته شده‌اند و محققان این حوزه معتقد هستند از آنجایی که در آینده بیشترین جمعیت کشور، شهر نشین خواهند شد باید در زمینه تاب آوری تدابیری اندیشیده شود بر ضرورت افزایش سواد رسانه‌ای در این زمینه تاکید می‌کنند.
به گزارش ایسنا ؛ ایران بر گسل‌های همیشه فعال قرار دارد. این واقعیتی که همه محققان کشور بر آن تاکید کردند و بر ضرورت افزایش تاب آوری کشور در برابر زلزله و همه مخاطرات طبیعی که با آن مواجه است، تاکید دارند.
تاب آوری فرایند توانایی یا پیامد سازگاری موفقیت آمیز با شرایط تهدید کننده تعریف شده است و این در حالی است که به گفته دکتر زارع محقق حوزه زلزله ۷۰ درصد کشته شدگان زلزله ازگله سرپل ذهاب سال گذشته در سازه‌هایی بوده که در سال‌های اخیر ساخته شده‌اند.
وی همچنین بر اساس آمارها با بیان اینکه ایران سالانه حدود ۲۵۰ میلیارد دلار از مخاطرات طبیعی آسیب می‌بیند بر نقش رسانه‌ها در افزایش تاب آوری تاکید می‌کند و یادآور می‌شود رسانه‌های ایران هر چند در مقایسه با کشورهای پیشرفته و رسانه‌هایی که بیش از ۱۰۰ سال است مشغول کار هستند، هنوز راهی بسیار طولانی برای حرفه‌ای شدن دارند ولی در مقایسه با کشورهای در حال توسعه مانند ترکیه، مالزی و اندونزی رسانه‌های تخصصی خوب و بعضاً حرفه‌ای در زمینه ارتباطات بحران دارد و باید مسؤولان رسانه‌ها در زمان انتشار اخبار مخاطرات از شتابزدگی و هیجان بپرهیزند.
جزئیات این گفته‌ها از قالب یادداشتی از سوی دکتر مهدی زارع عضو هیأت علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله و زلزله شناسی که به خبرگزاری ایسنا ارسال شد به این شرح است:
در سال ۲۰۰۴ سازمان ملل متحد راهبرد بین‌المللی کاهش ریسک سوانح(UNISDR) را منتشر کرد. مفهوم پایه در این راهبرد عبارت است از “تاب آوری”. تاب‌آوری نیز عبارت است از “ظرفیت بالقوه یک نظام، سامانه، جامعه در مواجهه با مخاطرات برای سازگاری”. این سازگاری با ایستادگی و یا ایجاد تغییرات ایجاد می‌شود و با درس‌آموزی از سوانح گذشته برای ایمنی بهتر در آینده توسعه می‌یابد.
تاب‌آوری قابلیت بازگشت به شرایط عادی بعد از رخداد سانحه یا بحران را نشان می‌دهد. انواع مختلفی از جمله تاب‌آوری ساختاری و کالبدی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سازمانی دارد.
هنگام رسانه‌ای کردن مسائل علمی مربوط به سوانح باید نگاه حرفه‌ای برای مدیریت بحران و افزایش تاب‌آوری جامعه داشته باشیم. در ابتدا خود رسانه باید قابلیت برگشت پذیری سریع و با کمترین خسارت به شرایط عادی را داشته باشد و از سوی دیگر اعضای رسانه نباید هیجان‌زده باشند. مثلاً رسانه‌ای کردن اینکه مثلاً خبری به دستمان رسیده که بر اساس یک برآورد، تهرانی‌ها امشب را باید نگران رخداد زلزله باشند مخرب است؛ چرا که موجب کاهش تاب‌آوری خود رسانه و جامعه مخاطبان می‌شود.
خبرهای شبه علمی پیشگویی زلزله مشکلی از مردم سرزمینی که در آن زلزله بم ۱۳۸۲ و طبس ۱۳۵۷ و … آمده است، رفع نمی‌کنند و باید در آن همواره آماده زیست.
ما در مقایسه با کشورهای پیشرفته و رسانه‌هایی که بیش از ۱۰۰ سال است مشغول کار هستند، هنوز راهی بسیار طولانی برای حرفه‌ای شدن رسانه‌هایمان باید بپیماییم ولی در مقایسه با کشورهای در حال توسعه مانند ترکیه، مالزی و اندونزی رسانه‌های تخصصی خوب و بعضاً حرفه‌ای در زمینه ارتباطات بحران داریم.
البته این مساله واقعیتی است که رسانه‌ها امروزه منتظر برخوردهای رسمی مانند اینکه از طریق روابط عمومی و در قالب بیانیه رسمی اطلاعات برایشان ارسال می‌شود، نمی‌مانند.
منابع خبری بین‌المللی و حتی شبکه‌های اجتماعی حاوی خبرهای رسمی و غیر رسمی و نظرات کارشناسی و همچنین شبه علمی هستند ضمن آنکه خبرگزاری‌ها نیز برای فعالیت رسانه‌ای در امر افزایش تاب‌آوری، باید به واقعیت‌های مهمی نیز به عنوان دانش پیشینی، توجه کنند.
از زلزله ۲۰ اردیبهشت ۱۳۷۶ در “اردکول” قائن تا ۲۱ آبان ۱۳۹۶ زلزله “ازگله” سرپل ذهاب زمین‌لرزه‌ای با بزرگای بیش از ۷ کم‌ژرفا در پوسته قاره‌ای ایران رخ نداده بود. فاجعه آن هنگام است که ببینیم بر پایه برآوردها حدود ۷۰ درصد از کشته‌های زلزله ازگله ۲۱ آبان سال ۹۶ در بناهایی بودند که در دهه اخیر ساخته شده‌اند.
در بازه زمانی ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۶ میلادی (۱۳۶۹-۱۳۹۵ ش) حدود ۶۰ هزار نفر از هموطنان ما در زمین‌لرزه‌ها کشته شده‌اند (این میزان تلفات حدود ۹۰ درصد کل تلفات مستقیم و فوری ما در مخاطرات مختلف طبیعی بوده است).
ایران حدوداً سالی ۲۵۰ میلیون دلار از مخاطرات طبیعی به طور متوسط در ۶ سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۱ آسیب دیده است. این آسیب مستقیم اقتصادی برای بازه ۲۵ ساله ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۴ حدود ۱۵ میلیارد دلار است که با توجه به لرزه‌خیزی فلات ایران باید در مورد نحوه ساماندهی، آمایش سرزمین و توسعه ایران در آینده به طور جدی اندیشید.
با توجه به اینکه در آینده بدون شک بیشترین جمعیت ایران، شهرنشین خواهند بود، چگونگی توسعه شهرها در آینده ایران بسیار مهم و حساس است. روندی که اکنون در کشور ما دنبال می‌شود با توجه به افزایش در معرض قرار گرفتن جمعیت به مخاطرات طبیعی، به دلایل مختلف به افزایش ریسک و کاهش تاب‌آوری در مقابل سوانح طبیعی می‌انجامد.
بر پایه آمار بانک جهانی، دگردیسی جمعیت در ایران از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۴ نشان می‌دهد که تمرکز جمعیت در شهرهای با جمعیت بیش از یک میلیون نفر از ۱۲ و نیم میلیون در سال ۱۳۶۹ به حدود ۲۱ و نیم میلیون در سال ۱۳۹۵ رسیده است. این در حالی است که نرخ افزایش این جمعیت طی یک “دهه” (در دهه اول طی سال‌های ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۹) در شهرهای بزرگ کلاً حدود ۳ درصد بوده و این میزان با رشد جمعیت شهرهای بزرگ به صورت “سالانه” در طی سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۵ برابری می‌کند!
این موضوع نشان می‌دهد آهنگ رشد جمعیت شهرهای بزرگ به ویژه در سال‌های اخیر شتاب خاصی گرفته است. یا این واقعیت‌های محیط خودمان که مخاطرات و مخاطرات طبیعی نیز ناشی از همین شرایط و بسیار وابسته به نوع زندگی ما با این شرایط است کنار می‌آییم و یا متأسفانه مخاطرات طبیعی به صورت حادثه مخرب (اتفاقات منجر به خسارت‌های جانی و مالی) رخ خواهند داد و ما با افزایش جمعیت و افزایش تمرکز جمعیت در شهرهایمان بیشتر در معرض رخداد این مخاطرات قرار خواهیم گرفت.
نقش رسانه‌ها و به ویژه در ایران امروز و به ویژه رسانه‌های مردمی (پیام رسان‌ها، شبکه‌های اجتماعی و..) می‌تواند با آگاه ساختن مردم، سازنده و در جهت افزایش تاب آوری باشد.
کم بودن سواد رسانه‌ای به ویژه نزد کاربران پیام رسان‌هایی مانند تلگرام و شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و توئیتر می‌تواند به بی‌نظمی و احساس ناامنی نزد مردم در مراکز جمعیتی مهم و شهرهای بزرگ بیانجامد.
نظرات