آوای مرز : در حالیکه اداره کل میراث فرهنگی آذربایجان غربی، مرمت و حفاظت بافت تاریخی و قدیمی داخل محدوده چهار شهر استان را به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری کشور رسانده است، اما مهاباد سهمی در این بازسازی و احیای آثار تاریخی خود ندارد و بافت تاریخی این شهر، در نبود اعتبار تهدید می شود.
به گزارش خبرنگار کردپرس، جداره تاریخی بازار مهاباد با قدمتی صد ساله و مربوط به دوران قاجار، متاسفانه امروز حال و روز خوبی ندارد. این بافت تاریخی که شامل ۴ بنا است و در مرکز شهر هم واقع شده اکنون به محلی برای نصب تبلیغات مغازه ها تبدیل شده و رو به نابودی است.
این جداره در طبقات فوقانی قرار دارد و طبقات زیرین این ساختمان‌ها در طول سالیان بافت تاریخی خود را از دست داده و در حال حاضر به صورت تجاری اداره می شوند و حتی برخی از این مغازه‌ها بنرها و سردر تبلیغات خود را بر روی دیوارهای بافت تاریخی هم نصب کرده اند.
فرسایش این آثار تاریخی در مهاباد در حالی صورت می گیرد که میراث فرهنگی این شهرستان با کمبود اعتبار برای مرمت و احیای این آثار رو به رو است اما در همین استان، اداره کل میراث فرهنگی آذربایجان غربی احیا، مرمت و حفاظت بافت تاریخی و قدیمی داخل محدوده‌های اصلی چهار شهر خوی، ماکو، تکاب و ارومیه، با تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری کشور انجام می دهد، اما مهاباد سهمی در این بازسازی و احیای آثار تاریخی خود ندارد.
در صورتی که آثار و بناهای تاریخی در مهاباد همچون کاروانسرای سیمون، سرای شافعی، جداره تاریخی مهاباد و … ثبت ملی نشوند و اقدامی برای مرمت و بازسازی آنها انجام نگیرد این آثار هم به تدریج از بین رفته و دیگر نمی توان امیدی به احیای آنها داشته باشیم، کما اینکه راسته نمدمالان در مهاباد تغییر پیدا کرد و حالت بافت تاریخی خود را به طور کلی از دست داد.
همچنین سرای کریم خان زند هم امروزه با تغییرات زیادی روبرو شده است و در حال حاضر با بافت تاریخی خود بسیار فاصله دارد.
محمود پدرام، کارشناس میراث فرهنگی و رییس سابق این اداره در مهاباد به خبرنگار کردپرس می گوید: در دهه هفتاد که بنده مسئول میراث فرهنگی شهرستان مهاباد بودم تعداد محدودی از آنها در فهرست میراث فرهنگی برای ثبت قرار داشتند و تنها یکی از آن ها ثبت ملی شده بود. متاسفانه مردم نیز نسبت به این موارد بی توجه اند و در حفظ این آثار تاریخی چندان دقت نمی کنند.
با گذشت بیست سال هنوز هم از این ۴ بنای تاریخی، تنها یکی از آنها ثبت ملی شده و در تمام این سال ها اقدام خاصی برای باقی آثار انجام نگرفته است. تا اینکه امسال اداره میراث فرهنگی در تلاش است تا ۳ اثر دیگر را هم ثبت ملی کند.
رئیس میراث فرهنگی مهاباد در این خصوص به خبرنگار کردپرس می گوید: بافت تاریخی که از میدان شهرداری به سمت چهارراه آزادی در مهاباد وجود دارد متعلق به عصر قاجار است و شامل ۴ ساختمان قدیمی است که تاکنون تنها یکی از آنها ثبت ملی شده است و تلاش برای ثبت سه مورد دیگر نیز در حال انجام است و پرونده آنها به استان برای ثبت ارسال شده است.
غلامرضا عبده تاکید می کند: در صورتی که یک اثر تاریخی ثبت ملی شده باشد و یا در فهرست آثار باستانی میراث فرهنگی قرار بگیرد قطعاً میراث فرهنگی ملزم به حفظ و حراست از این بنا خواهد بود و باید نسبت به ترمیم نگهداری و حفاظت از آن اقدام کند.
او ادامه می دهد: برای ۴ ساختمان فوق الذکر که از آنها سخن رفت، میراث فرهنگی اعتبار کافی برای ترمیم آن ها ندارد بنابراین در نظر گرفتیم که به همراه ورثه این بناها، نسبت به ترمیم ساختمان ها اقدام کنیم اما به دلیل تعدد وراث این مهم حاصل نشد.
عبده اضافه می کند: برای مثال بازار شافعی مهاباد هنوز ثبت ملی نشده است اما سعی کردیم تا با کمک مغازه‌داران این راسته را تعمیر کنیم ولی به دلیل عدم موافقت مغازه‌داران، میراث فرهنگی تنها توانست با دریافت اعتباری در قالب ترمیم جداره تاریخی بازار مهاباد، دو گنبد این بازار تاریخی را ترمیم کند و مرمت بقیه این بازارهمچنان باقی مانده است.
رئیس میراث فرهنگی مهاباد می گوید: در صورتی که میراث فرهنگی اعتباری برای این شهرستان کسب کند قطعاً نسبت به حفظ و حراست و تعمیم این بناها اقدام می کند. هر چند پرونده این بناهای تاریخی در مهاباد برای ثبت ملی ارسال شده اند که در این صورت هم میراث فرهنگی برای دریافت تسهیلات می‌تواند راحت‌تر اقدام کند و همین که مغازه داران و مالکان در صورت ثبت ملی شدن، اجازه تعمیر و ترمیم این آثار را به میراث فرهنگی بدون هیچگونه انتقادی خواهند داد.
او با اشاره به وضعیت نامناسب این بناها در مهاباد بیان می کند: مشکل اصلی تامین اعتبار است برای حفاظت آثار تاریخی مهاباد امسال ۵۳۰ میلیون تومان و همچنین یک میلیارد تومان نیز برای تقویت زیرساخت های گردشگری در شهرستان مهاباد مصوب شده اما تاکنون این میزان اعتبار تخصیص نیافته است.
عبده ادامه می دهد: در صورت نبود اعتبار میراث فرهنگی واقعاً نمی تواند کاری انجام دهد با این حال باز هم میراث فرهنگی مهاباد با اجرای سردرب راسته قصابان با اعتبار ۹ میلیون تومان، انجام بخشی از کارساختمان مسجد با اعتبار ۱۰۸ میلیون تومان در روستای سویناس و هزینه کرد ۹۰ میلیون تومان برای مرمت اثر کوخ کورتک در روستای کانی سفید و آشفالت بخشی از ورودی محور دسترسی اثر باستانی فقرقا در مهاباد از جمله اقدامات این اداره بوده است.
به گفته رییس میراث فرهنگی مهاباد؛ بعد از ثبت ملی هر اثر، اقدامات تعیین حریم نیز توسط کارشناسان میراث فرهنگی انجام می گیرد و بر اساس این تعیین ضوابط و حرایم است که قوانین مربوط به ساخت و سازهای اطراف این اثر تاریخی ابلاغ خواهد شد.
عبده در خصوص جداره تاریخی بازار مهاباد می گوید: میراث فرهنگی این میزان اعتبار را در اختیار ندارد که بتواند حتی طبقه زیرین را که اکنون کاربری تجاری دارند خریداری کند تنها می تواند این مالکان را ملزم کند که در نصب تبلیغات و سردر مغازه ها نسبت به حفظ این آثار تاریخی آگاهانه عمل کنند و از نصب تبلیغات بر روی جداره این دیواره تاریخی خودداری کنند.
رییس میراث فرهنگی مهاباد با اشاره به اینکه برای بافت فرسوده شهری در جلسات ستاد بازآفرینی هم اعتباری جداگانه در نظر گرفته می‌شود بیان می کند: این موضوع را با نماینده و فرماندار شهرستان هم مطرح کردم و خواستار اخذ اعتباری جداگانه برای حفظ و حراست از بافت های فرسوده تاریخی شهر شدم و با توجه به فشاری که به این آثار تاریخی وارد می شود، خواستار شدیم که حداقل اقدامات نازک سازی را انجام دهیم و سپس در مراحل بعدی بتوانیم نسبت به تعمیر آن اقدام کنیم.
او ادامه می دهد: اما متاسفانه تاکنون این اعتبار فراهم نشده است حتی “مسجد سوور” یا همان مسجد جامع مهاباد نیز در حال حاضر وضعیت خوبی ندارد و فشار زیادی بر روی این بنای تاریخی وارد است اما اعتبار کافی برای ترمیم این بنا نیز در دسترس نیست. از طرف دیگر کاروانسرای سیمون در مهاباد هم از این قاعده مستثنا نیست و این آثار در نبود اعتبار متاسفانه وضعیت چندان مناسبی ندارند و میراث فرهنگی که خود را متولی حفظ و حراست این بنا های تاریخی در شهر می داند بدون اعتبار نمی تواند اقدامی انجام دهد.
گزارش/ تانیا شعفی / کردپرس
