آوای مرز / پریسا احمدی * : هر روزه شاهد تحلیل های منتشر شده ی کاربران مختلف در فضای مجازی پیرامون مسائل مختلف هستیم. اما این حجم تولید محتوا در فضاهای مجازی صرفا مثبت نیست. در این یادداشت سعی بر آن است که به این سوال پاسخ داده شود که آیا این حجم فعالیت ها تا چه اندازه مثمر ثمر بوده یا چرا می تواند دارای جنبه های منفی نیز باشد؟
با وقوع هر اتفاقی معمولا در کشور تعداد زیادی از کاربران برای تحلیل این اتفاق دست به قلم می شوند و از منظر و دیدگاه های مختلف به واکاوی و بررسی مسائل پیش آمده می پردازند.
چه بسا این حجم تولید محتوا در ارتقای سطح دانش جامعه مثبت تلقی شود. اما آیا تمام تولیدات فکری در بالا بردن سطح فکری جامعه موثر بوده و به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در روشنگری نقش ایفا می کنند یا گاها سبب بحران فکری و در شرایط حاد گمراهی خوانندگان خواهد شد؟ قدر مسلم است تولید محتوا حتی اگر پس از وقوع بحران یا اتفاقی صورت گیرد، حتی اگر صرفه جنبه اطلاع رسانی داشته باشد دارای کارکرد مثبت باشد. اما برای تحلیل تخصصی پدیده ها می طلبد که اظهار نظر اهل فن که در زمینه یک رخداد مشخص دارای تخصص کافی هستند، مورد اتکا قرار گیرد.
گرچه در سال های اخیر که فضای مجازی به سرعت از رسانه های کلاسیک پیشی گرفتند، معمولا پس از هر رخدادی ما شاهد ورود متخصصان و اظهارنظر آنها پیرامون یک رخداد روز، بوده ایم اما دیدگاه های اهل فن در میان هزاران نوشته غیر متخصصان و به اصطلاح مجازی نویسان پنهان مانده است.
قلم غیر متخصصان که معمولا متاثر از بحران ها، فعال می شوند ممکن است آکنده از تعصبات و اعتقادات شخصی باشد که انتشار آن جزء سردرگمی و شانتاژ خبری برای خواننده گان دستاوردی ندارد و اساسا تاثیری نیز بر حل ریشه ای بحران هم نخواهد داشت. قلم زدن با نیت ارضای تمایلات عام توسط کاربران مجازی می تواند از جنبه های منفی عملکرد فضای مجازی باشد چرا که نه تنها در آگاهی بخشی نقش ندارد بلکه با الودگی فضا و تشنج حاصل از انتشار بی رویه مطالب غیر تخصصی در گمراهی جامعه نیز نقش دارد.
فضای مجازی با توجه به بی واسطه بودن، شرایطی را در اختیار همه گذاشته است که بدون نظارت اهل فن، هر فردی نظر خود را پیرامون یک مسئله خاص بیان کند، در ظاهر قضیه این اتفاق مثبت است اما با توجه به تخصصی شدن نقش ها در جهان توسعه یافته، آشفته کردن افکار عمومی با اظهارات غیر تخصصی و گاه مغرضانه پیرامون یک مسئله نمی تواند خروجی مثبتی داشته باشد. فضای مجازی به شکلی برق آسا حوادث و رخداد های روزمره را بازتاب می دهد اما به همان سرعت کاربران از رخداد فوق عبور می کنند و آنچه فراموش می شود عدم شنیدن صدای متخصصان می باشد که در هیاهوی کاربران مجازی با انبوه بی شکل تولید محتوا گم می شود. تولید محتوی غیر تخصصی که بی تردید رخنه آن در باور شماری از شهروندان اجتناب ناپذیر است، امروزه به مشکلی لاینحل مبدل شده است که مدام در حال باز تولید است.
قلم زدن بدون تملق و تعصب با نگاهی تخصصی که در رسانه های کلاسیک معمول بود می توانست در روشنگری خواننده موثر باشد حتی اگر با پاره ای یا گاها تمام اثر نیز مخالف باشد.
اما فضای مجازی که به دور از نظارت اهل فن به تولید محتوی می پردازد و به شکل لحظه ای فضا و مکان را در تسخیر خود در آورده است هرگز توانایی ارائه راهکار برای حل یک بحران را ندارد و حتی در ریشه یابی چرایی رخداد پدیدها نیز ناکارآمد است چرا که متخصصان امور تحت بلبشوی فضا مجالی برا حضور ندارند یا اندیشه های شان در میان حجم زیادی از اظهارات غیر کارشناسی دیده نخواهد شد.
در پایان باید اشاره شود که فضای مجازی و تولید محتوای کاربران در این فضا می تواند از جنبه خبر رسانی دارای ارزش مثبت باشد اما هرگز نمی تواند در مقام مسئولیت پذیری اجتماعی جهت حل یک بحران راهکاری درست ارئه دهد چرا که غیر متخصصان نمی توانند به صورت دقیق به تحلیل یک مسئله بپردازند، بنابراین برق آسا در چند روز حجم وسیعی از محتوای بی شکل و غیر تخصصی تولید می کنند و با بحران یا رخداد بعدی آن دیگری به فراموشی سپرده می شود. در واقع فضای مجازی شرایطی را فراهم کرده است که همه در زمینه همه چیز همه دان عمل می کنند که این هرگز در راه توسعه یافتگی که با تخصص ها پیوند مستقیم دارد، همخوانی ندارد. لذا بهتر است تا مسائل مهم را به افراد متخصص و کارشناس بسپاریم در غیر اینصورت نه تنها به پیشرفت جامعه کمکی نمی شود در تشدید بحران ها نیز شریک هستیم.
*دانشجوی جغرافیای دانشگاه کردستان
