آوای مرز : در این یادداشت «احمد غلامی» جامعه شناس می نویسد؛ «ترکیه شاید هیچگاه به چشمه صلح نرسد… و ضربه های اقتصادی به ترکیه می تواند موجب اضمحلال دولت عدالت و توسعه اردوغان و حتی اقتصاد ترکیه مدرن شود».
رهبران ترکیه در چند دهه اخیر، همواره اقتصاد شکوفا را در کنار یک دولت مقتدر سیاسی، اصل اساسی حاکمیت ترکیه بر منطقه و در عین حال ایجاد موازنه قدرت در برابر همتایان اروپایی و غربی به حساب می آوردند. از سیاست های اقتصادی نجم الدین اربکان گرفته تا سیاست های امنیتی بلنت اجویت، هر کدام بخشی از این سیاست را در دستور کار داشتند.
اما حضور اردوغان، کلیت سیاسی/اقتصادی ترکیه امروزی را تغییر داد. شکلی نوین از رهبری، با برنامه های اقتصادی پُر رنگ در کنار عملکردهای امنیتی به ویژه در مبارزه با مخالفان کرد. همین مسئله موجب شده بود تا اردوغان از طرفی به عنوان جانشین برحق آتاترک دانسته شود و از طرفی هم به عنوان رهبر جریان اسلام گراییِ عدالت پیشه.
این امر منزلت بالایی در میان مسلمانان ترکیه و حتی در بیرون از ترکیه به اردوغان بخشیده بود. این افتخارات به قدری اشاعه یافت که اردوغان در بیشتر مواقع به جایگاه کاریزماتیک خود می بالید. این جایگاه به قدری اهمیت یافته بود که در نمایش های خیابانی خود، گاهی جوانانِ در حال خودکشی را نجات می داد و در مراسم عمومی همانند رهبری پوپولی حضور پیدا می کرد. این شکل از سیاست، که آمیخته ای از رویکردهای دینی/سیاسی بود، کاملاً با سیاست های چیلر و اوزال که نرمش های لیبرالی تری داشتند متفاوت بود.
سیاست های اردوغان، هر چند در عمل (علیرغم وجود یک دستگاه سرکوب و خشن) موجب جهش ترکیه طی چند سال اخیر در مدیریت داخلی جامعه شده است، اما تداوم این سبک از سیاستگذاری در آینده نزدیک(شاید همین هفته) احتمال پیامدهای بسیار ناخوشایندی را در بر دارد.
بعد از حمله اردوغان و دولت ترکیه به شمال سوریه و منطقه روژاوا و پخش تصاویر دلخراش مرگ و میر افراد غیرنظامی، جبهه ی ضد تُرکی در سراسر جهان به سرعت شکل گرفت. اولین تحریم ها از سوی کشورهای اروپایی که همیشه دشمنی دیرینه با ترکیه داشته اند، به ویژه در فروش اسلحه اعلام گردید. به دنبال این تحریم ها، شریک تاریخی ترکیه، یعنی آمریکا نیز به ناچار به تحریمهایی که ترامپ پیشتر اعمال آن را محتمل کرده بود، دست زد.
افزایش مالیات بر فولاد ترکیه تا سطح ۵۰ درصد شاید خطرناکترین ضربه ای باشد که به اقتصاد ترکیه وارد گردیده که این خود می تواند موجب اضمحلال دولت عدالت و توسعه اردوغان و حتی اقتصاد ترکیه مدرن شود.
پیشتر اردوغان در سطح بین الملل محبوبیت خود را از دست داده بود و در میان مجامع روشنفکری و خبری به عنوان پدرخوانده داعش و تروریسم جایگاه کاریزماتیک خود را از دست داده بود. تحریم تسلیحاتی و به دنبال آن فولاد، آخرین میخی بود که بر تابوت اردوغان و ترکیه عدالت و توسعه کوبیده شد. این فروپاشی نشان می دهد که ترکیه دیگر در مناسبات سیاسی/اقتصادی منطقه چندان مشروعیتی نداشته و برای رهبران دول بزرگ اقتصادی و سیاسی دنیا، در برابر گاوهای شیردهی چون بازارهای ممالک عربی، دیگر آن بُرد استراتژیک را ندارد.
تمایل کشورهای عربی به بازگرداندن سوریه به اتحادیه عرب، حذف قطر به عنوان همتای عربی ترکیه از روابط خود و احتمال عقب نشینی آمریکا از همکاری با ترکیه، اصلی ترین عواملی هستند که می تواند ترکیه را برای همیشه مقهور و بازنده جنگ ۸ ساله سوریه کند.
ترکیه ای که شاید هیچگاه به چشمه صلح نرسد، و پشت دیوارهای سخت و زمخت بی اعتمادی و نامشروعیت، کوله بار شکستهای اقتصادی و سیاسی خود را در جهان و منطقه، همچون ارمغان سیاستهای جنگ طلبانه اش به ترکیه بازگرداند.
