آوای مرز : امسال تولید سیب در هر دو بخش درختی و زیر درختی افزایش یافته است، گویی سال های گذشته حجم انبوه تولید، بسیار مطلوب مدیریت شده بود که امسال هم مدیران جهاد کشاورزی استان به فکر افزایش تولید افتاده اند. در کنار آن اما قیمت خرید سیب صنعتی هم به نسبت دو سال قبل کاهش یافته و با این اوصاف اوضاع امسال سیب آذربایجان غربی هم چندان روبه رو راه به نظر نمی رسد و حرف اول و آخر مسئولان در این میان تنها ممنوعیت انباشت سیب در کنار جاده ها است!
دلیل افزایش سالانه سطح تولید محصولات کشاورزی در آذربایجان غربی که با معضل خشک شدن دریاچه ارومیه و منفی شدن بیش از یک میلیارد آبخوان در استان رو به رو است؛ به نامدیریتی ها در قالب افزایش تولید بدون پشتوانه بر می گردد. انگار مسئولان آمار افزایشی را دلیلی بر کارنامه موفق خود می دانند اما تولیدی که برای فروش و ساماندهی اش، برنامه ریزی نشده است، به چه کار آید!
افزایش سطح کشت گوجه فرنگی، چغندر و …. کم نبود حالا نوبت به سیب رسیده و امسال تولید سیب در هر دو بخش درختی و زیر درختی افزایش یافته است، گویی سال های گذشته حجم انبوه تولید بسیار مطلوب مدیریت شده بود که امسال هم مدیران جهاد کشاورزی استان به فکر افزایش تولید افتاده اند! صادرات سیب تا بهار امسال با هزاران گرفتاری رو به رو بود و “غم نامه” سیب زیر درختی هم که هر سال در حال تکرار شدن است!مسئولان وضعیت را چنان مطلوب جلوه می دهند که انگار از وضعیت سردخانه های میوه و جاده های آذربایجان غربی خبر ندارند؛ چرا که آنها، خلاف آنچه مدیران ادعا می کنند را نشان می دهند.
تولید انبوه و بی برنامه در حوضه آبریز دریاچه خشک شده ارومیه، بازار نابسامان و بدون پشتوانه، دپوی سیب های صنعتی در کنار جاده ها و جولان دلالان، عدم همکاری صنایع تبدیلی و عاقب خام فروشی و رنج و بی حاصل باغداران، همگی با هم تراژدی سیب استان را کامل می کنند تا چندین تن سیب، هفته ها زیر آفتاب، باد و باران و آلودگی به نام سیب زیر درختی در انتظار بمانند تا شاید راهی کارخانه های صنایع تبدیلی شوند.
اکنون زمان برداشت سیب در آذربایجان غربی فرا رسیده و تا اواسط آبان ماه هم ادامه دارد. سال گذشته حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن سیب درختی از باغات استان برداشت شد و میزان سیب صنعتی، هم روند افزایشی داشت.
امسال باز هم با افزایش تولید روبه رو هستیم به نحوی که رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی به ایسنا گفته است: «طبق پیش بینی‌ها امسال یک میلیون و ۲۲۱ هزار تن سیب درختی از باغات استان برداشت خواهد شد» خسرو شهبازی همچنین میزان صادرات را پیش بینی کرده و گفته:«حدود ۷۵۰ هزار تُن آن به کشورهای هند، پاکستان، روسیه، افغانستان و عراق صادر و یا روانه سردخانه‌ها برای ذخیره سازی محصول می‌شود»!
توجیه افزایش تولید را باید از جهاد کشاورزی سوال کرد و در خوشبینانه ترین حالت همانند جوابیه افزایش سطح کشت گوجه فرنگی، افزایش تولید سیب را هم «مطابق سطح برنامه ابلاغی» اعلام می کنند این در حالی است که هیچ سالی برنامه مدون و علمی در مدیریت سیب و سایر محصولات کشاورزی در این استان وجود نداشته و وعده های رنگارنگ مسئولان و نگرانی باغداران و کشاورزان سر جای خود باقی مانده و مدیریت و چاره اندیشی که جهاد کشاورزی هر ساله قبل برداشت محصول وعده اش را می دهد! بیشتر به یک شوخی تبدیل شده است.
سالانه یک پنجم محصول سیب تولیدی استان به سیب زیر درختی یا همان صنعتی تبدیل می شود. امسال هم با افزایش ۱۰۰ هزار تن سیب درختی طبیعتا میزان سیب زیر درختی هم افزایش می یابد. یک پنجم محصول تولیدی استان نهایتا باید به ٢۴۴ هزار تن سیب درختی برسد اما طبق اعلام رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی؛ «پیش بینی تولید محصول سیب صنعتی امسال، حدود ۳۲۰ هزار تن است» و به گفته شهبازی؛ « ٧١مرکز خرید سیب صنعتی مجوز دار در استان در زمینه جمع آوری بهداشتی سیب زیر درختی که در صورت دریافت مجوز و افزایش تقاضا امکان افزایش تعداد این مراکز تا آخر فصل برداشت وجود دارد».
تجربه سال های قبل نشان داده با افزایش تعداد مراکز خرید هم اتفاق خاصی در روند فروش سیب استان نداشته است و به دلیل تفاوت قیمت و اعلام نرخ پایین تر از حد این مراکز سیب های زیر درختی همچنان با دلالان مبادله می شوند و گاهی حتی شانس فروش هم پیدا نمی کنند و باغدار ترجیح می دهد محصولش زیر آفتاب بماند تا با قیمت های پایین به فروش برساند.
هنور مهر ماه نرسیده باز هم دپوی سیب کنار جاده ایی قد علم کرده و سازماندهی ها به جایی نرسیده است. در این اوضاع افزایش تولید جای سوال دارد؟!
نامشخص بودن وضعیت صادرات، بالابودن هزینه های تولید، خرید تضمینی غیر شفاف، عدم مدیریت جهاد کشاورزی، ریزش‌های قبل از برداشت محصول و عدم تقویت گونه های تولید شده، بی برنامگی صنایع تبدیلی و … از بزرگ‌ترین مشکلات باغداران سیب در آذربایجان غربی است.
در حال حاضر خرید توافقی سیب صنعتی در شهرهای ارومیه، اشنویه، پیرانشهر، شاهیندژ و سلماس توسط شبکه تحت نظارت سازمان جهاد کشاورزی آغاز شده است و بر اساس برنامه ریزی‌ها ۱۰ مرکز در این پنج شهر، خرید توافقی سیب صنعتی را انجام می دهند. بنا بر اعلام جهاد کشاورزی استان؛ «این شبکه تا امروز بیش از ۶۰۰ تن سیب صنعتی خریداری کرده است». گلایه های باغداران اما همچنان ادامه دارد، چرا که طبق آمار در سال های قبل از حدود ٢٠٠ هزارتن سیب صنعتی، دولت و سازمان تعاون روستایی در بحث خرید تضمینی توانست تنها ۴۲ هزار و ۵۰۰ تن سیب صنعتی را از باغداران خریداری و تحویل واحدهای فرآوری و کارخانجات بدهد.
سال ١۴٠٠ که ٩ شهرستان استان در بحث سیب صنعتی درگیر بودند با خرید تضمینی کیلوی ۴۲ هزار و ۵۰۰ ریال، بخشی از سیب صنعتی از باغداران خریداری و تحویل واحدهای فرآوری و کارخانجات داده شد اما باز هم انباشت سیب کنار جاده ای مطرح بود. جالب است که امسال در کنار افزایش تولید، قیمت ها نسبت به دو سال پیش کاهش هم یافته و هر کیلو سیب درجه ٣ یا صنعتی از ۴٢ هزار ریال به ٣١ هزار ریال تنزل یافته است!
جهاد کشاورزی اعلام کرده؛ «امسال هر کیلوگرم سیب درجه سه استان به قیمت حدود ۳۱ هزار ریال در حال خریداری توسط کارخانجات است و قیمت سیب سر درختی از قرار هر کیلویی گرم ۱۲۰ تا ۱۴۰ هزار ریال است و بسته به تقاضا در بازار مصرف به قیمت ۲۰۰ تا ۲۲۰ هزار ریال به فروش می‌رسد».
با این اوصاف، اوضاع امسال سیب آذربایجان غربی چندان روبه رو راه به نظر نمی رسد و حرف اول و آخر مسئولان در این میان تنها ممنوعیت انباشت سیب در کنار جاده ها است!
در حالی که ۳۰ درصد تولید سیب کشور متعلق به آذربایجان غربی است اما در نبود زنجیره تولید، ماحصل زحمات باغداران به جیب دلالان و واسطه ها می رود. هر سال هم در استان بیش از ۴۰ هزار باغدار، نگران فروش محصول سیب هستند و متاسفانه روند خام فروشی، که ارزش افزوده قابل توجهی ندارد، همچنان برقرار است و سریال دپوی سیب صنعتی هم همچنان اکران می شود.گزارش/ تانیا شعفی
