آوای مرز / دکتر علی معین فر-جامعه شناس فرهنگی : جنایتهای ناموسی یا قتل ناموسی به ارتکاب خشونت و اغلب قتل زنان یک خانواده به دست مردان خویشاوند خود گفته می شود.
🔸 این زنان به علت (ننگین کردن شرافت خانواده خود) مجازات می شوند.
این ننگ موارد گوناگونی را شامل می شود از جمله خودداری از ازدواج اجباری ،قربانی یک تجاوز جنسی بودن ، طلاق گرفتن، رابطه با جنس مخالف، یا ارتکاب زنا. برای اینکه فردی قربانی جنایت های ناموسی شود،فقط کافی است گمان برده شود او آبروی خانواده را بر باد داده است.
این سو ظن ها معمولا بر احساسات و ادراک مردان استوار است تا بر حقیقت عینی.
🔻امروزه با وقوع قتلهای ناموسی در جامعه نیمه سنتی ما جنایتی بس هولناک بوقوع می پیوندد.چنین جنایتی ترس گسترده ای از جرم را بر جامعه مستولی می کند. در واقع ترس از قتلهای عریان( ناموسی)خود به یک مسله اجتماعی تبدیل می شود. چرا که مردم آن را مسله اجتماعی بشمار می آورند.
🔻یکی از عواملی که نقش مهمی در میزان بالای قتل های ناموسی عریان و پنهان در کشور ما دارد حاکمیت فرهنگ قومی و قبیله ای در مناطق حاشیه ای و محروم جامعه ماست. قتل های ناموسی جرمی عمدتا مردانه است و بخش اعظم عاملان وضربان رامردان تشکیل می دهند.
🔻 بر اساس داده های چند دهه اخیر در مورد عاملان قتل های ناموسی می توان به تصویری از مجرمان بر حسب جنسیت، سن، طبقه اجتماعی و قومیت پی برد. بعنوان نمونه در جرائم خشونت آمیز قتل های ناموسی نقش جنسیت بصورت بر جسته خود را نمایان می کند.
🔹در بسیاری از مناطق حاشیه ای ومرزی جامعه ایران جرم و خشونت عریان ناموسی مسله ای حاد است و وجه اشتراک اکثر این قتل ها در این مقوله نهفته است که اکثر قاتلین مردند. اکثر مردان قاتل از لحاظ روانی بیمارندومبتلا به آشفتگی های روانی اند که حس واقعیت را از آنها سلب می کنند وبا دیگران احساس همدردی نمی کنند.
🔻بعضی از قاتل های ناموسی ادعا می کنند هنجارهای فرهنگی قومی و قبیله ای یا غیرت خانوادگی، آنها را به قتل نزدیکترین افراد خویش سوق می دهد.برخی از اینان در چار چوب تعصبات سنتی فاقد رحم و شفقت اند. وبه هر کسی از نزدیکترین افراد خویش (زنان)مظنون شوند با خشونت حمله می کنند وآن را به قتل می رسانند.
🔻 البته اندیشمندان از ابعاد مختلف چنین خشونت هایی را بررسی می کنند. از جمله نظریه پردازان بیولوژیکی بر این باورند که شاید ژن ها همراه با عوامل اجتماعی موثر ، نهایتا تبیین بخش انواع خاصی از اعمال مجر مانه باشند.از جانب دیگر مطالعه روان شناسی جرم نیز مانند دیدگاه بیولوژیکی بر خصوصیات فردی قاتلان و در این مورد بر شخصیت نا بهنجار تکیه می کنند.
📝اما آنچه نگارنده از دیدگاه تخصصی خویش موضوع را مورد کنکاش قرار داده بر این باور است که بر اساس رویکرد جامعه شناسی قواعد و الگوهای خاص مجرمانه(قتل های ناموسی)از خود سازمان جامعه پدید می آید. به عبارت دیگر جرم محصول جامعه است. در واقع جرم را نمی توان فقط با نگریستن به فرد(قاتل)شناخت بل مستلزم آن است که خود جامعه ایران را از لحاظ ساختار فرهنگی هم مطالعه کرد. چرا که انسان به عنوان عامل، جرم یا رفتار خشونت آمیز را هم مانند رفتار های دیگر از محیط می آموزد. قتل های ناموسی در ایران آن قدر که بر خاسته از نحوه واکنش دیگران ( افراد یک قوم یا قبیله)است ناشی از عملی که افراد انجام می دهند نیست.
🔸تعصبات کور فرهنگی یک مولفه اجتماعی وقت نگی منفی نیرومندی است که خود انگاره و هویت اجتماعی فرد را دگرگون می سازد. اما چه باید کرد؟باز داشتن جانیان ناموسی از رفتار جنایت آمیز. مستلزم کنترل اجتماعی است .اما موثر ترین روش کنترل اجتماعی، کنترل وجدان درونی است.
❇️لذا پیشنهاد‌می شود نهادهای اجتماعی از جمله نهاد سیاست،نهاد خانواده، نهاد دین و نهاد آموزش برای آموختن ارزشهای اخلاقی به افراد جامعه دریغ نکنند.در ثانی از آنجاییکه جرم و خشونت عریان محصول زیانبار به ویژه زندگی توام با فقر فرهنگی است نظام سیاسی بخصوص قوه مقننه در اصلاح قوانین مربوط به حمایت بنیان خانواده بخصوص زنان تجدید نظر نمایند. از آنجاییکه بیشتر این قتل ها ذر مناطق‌محروم کشور اتفاق می افتدتا وقتی که جامعه پذیری بصورت ناقص ونا کار آمد صورت گیرد و توزیع نابرابر آموزشی و اقتصادی تداوم یابد از تعداد این قتل ها کاسته نخواهد شود بهتر است برنامه ریزان فرهنگی واجتماعی در این باب تفکر و اندیشه نمایند.
