آوای مرز : انباشت غیرمجاز سیب زیردرختی (صنعتی) در حاشیه جاده‌های آذربایجان‌غربی که چند سالی در این استان دیده می‌شود، ضمن ایجاد مناظری نازیبا، حکایتی ناخوشایند و تمام نشدنی را از نبود سیاستی پایدار برای ساماندهی این محصول روایت می‌کند.
به گزارش ایرنا، فصل پاییز که از راه می‌رسد، باغ‌های آذربایجان‌غربی که بیشتر شامل باغ سیب است به بار می‌نشیند و باغداران این محصول تولید شده خود را با مهارت خاصی برداشت می‌کنند تا بخشی از آن وارد چرخه صنعت شود و بخش دیگری برای مصرف انسانی وارد بازار و یا در سردخانه برای سایر فصول نگهداری شود.
آذربایجان‌غربی یکی از قطب‌های مهم تولید سیب درختی در کشور به شمار می‌رود که سالانه بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار تُن سیب در آن تولید و روانه بازارهای مصرف داخل و خارج می‌شود.
سیب آذربایجان‌غربی به سبب شرایط مناسب خاک، آب و هوا، استفاده از ارقام مرغوب اصلاح شده با تحمل ماندگاری و انبارداری و مهارت باغداران در زمینه مراحل داشت و برداشت در بین خریداران این محصول شناخته شده و به سبب رنگ و طعم خاص آن، بازار خوبی دارد.
سیب آذربایجان‌غربی از مرحله تازه‌خوری و صادرات هم قدمی جلوتر به سمت صنعتی شدن و راه‌اندازی صنایع تبدیلی برداشته به طوری که هم‌اکنون بیش از ۲۷ واحد تولید آبمیوه و کنسانتره سیب در این استان وجود دارد که سالانه بیش از ۳۰۰ هزار تُن از این محصول را فرآوری و روانه بازار می‌کند.
اما چند سالی است که سیب آذربایجان‌غربی با چهره نازیبای انباشت آن در حاشیه جاده‌ها روبرو است و به رغم تلاش مسوولان سازمان جهادکشاورزی برای ساماندهی آن در مراکز مجاز، اما این امر تاکنون محقق نشده و صدها جایگاه انباشت سیب غیرمجاز در حاشیه جاده‌های آذربایجان‌غربی در فصل برداشت سیب همچنان دایر می‌شود.
انباشت در این مراکز معمولا” در حاشیه جاده‌ها و بدون نظارت مراکز متولی امر صورت می‌گیرد و به خاطر غیراصولی و غیربهداشتی بودن آن بخشی از محصول قبل از رسیدن به چرخ صنعت کیفیت خود را از دست می‌دهد و یا بر اثر عوامل محیطی آلوده می‌شود.
باغداران حاضر به سرمایه‌گذاری روی سیب زیردرختی نیستند
یکی از دلایل وجود بازارهای خرید و فروش سیب زیردرختی (صنعتی) در حاشیه جاده‌های آذربایجان‌غربی این است که باغداران حاضر به سرمایه‌گذاری و هزینه اضافی روی سیب زیردرختی نیستند و با قیمت بسیار پایینی آن را به دلالان می‌فروشند.
دلالان نیز در نزدیک‌ترین مکانی که دسترسی هم برای آنان و نیز برای باغداران آسان‌تر باشد سیب را انباشت کرده و سپس در حجم بیشتر بارگیری کرده و به کارخانه‌های تولید آبمیوه و کنسانتره ارسال می‌کنند.
یکی از باغداران روستای “اگریقاش” مهاباد می‌گوید: در این فصل تمام حواس باغداران به برداشت سیب و نگهداری آن در سردخانه معطوف شده و سیب زیردرختی برای باغداران اهمیت چندانی ندارد و هر روز سیب زیردرختی جمع‌آوری شده را با خودرو به مراکز کنار جاده‌ای تحویل می‌دهند.
ناصر رسولی افزود: تمرکز باغداران در این فصل بر روی برداشت اصولی سیب، بسته‌بندی و انتقال آن به سردخانه است و سیب زیردرختی چون قیمت بسیار پایینی دارد سرمایه‌گذاری روی آن و از دست دادن زمان طلایی برداشت سیب برای باغداران مقرون به صرفه نیست.
سیب زیردرختی چون قیمت بسیار پایینی دارد سرمایه‌گذاری روی آن و از دست دادن زمان طلایی برداشت سیب برای باغداران مقرون به صرفه نیست
یکی از باغداران روستای “حاجی‌خوش” مهاباد نیز گفت: حجم سیب زیردرختی روزانه در هر باغ بسیار کم است و نمی‌توانیم یک دستگاه خودرو با چند نفر کارگر را به جمع‌آوری آن اختصاص دهیم.
مهران محمدی افزود: بسیاری از باغداران سیب زیردرختی را تنها برای پاکسازی محیط باغ جمع‌آوری می‌کنند و با قیمت کمتر از هشت هزار ریال به ازای هر کیلوگرم به مراکز خریداری می‌فروشند که هزینه کارگر را هم جبران نمی‌کند.
وی اضافه کرد: اگر دست دلالان از سیب زیردرختی کوتاه شود و کارخانه مستقیم سیب را از باغداران خریداری کند قیمت افزایش پیدا کرده و شاید باغداران تمایل بیشتری برای سرمایه‌گذاری روی سیب زیردرختی داشته باشند.
ضربه زدن انباشت سیب زیردرختی به صنایع تبدیلی
انباشت سیب به صورت غیراصولی و بدون رعایت نکات بهداشتی در حاشیه جاده‌ها و از دست دادن کیفیت آن باعث شده که آبمیوه آذربایجان‌غربی بازارهای مصرف داخلی و خارجی خود را از دست بدهد و به صنایع تبدلی و واحدهای تولید آبمیوه و کنسانتره ضربه بزدند.
رییس خانه صنعت آذربایجان‌غربی در این زمینه گفت: قضیه سیب زیردرختی در این استان سابقه ۲۰ ساله دارد و تاکنون تلاش مسوولان برای حذف آن بی نتیجه مانده است، همین امر باعث شده که چرخه صنایع تبدیلی مربوط به آن در استان متضرر شود.
فاروق گرمیانی افزود: بر اثر این انباشت غیراصولی بخشی از محصول از بین می‌رود و یا کیفیت آن بسیار پایین می‌آید از اینرو واحدهای تبدیلی باید میوه‌های غیرقابل مصرف را از چرخه تولید خارج کنند که در برخی مواقع این کار به درستی انجام نمی‌شود.
۲۰ واحد تولید کنسانتره میوه، پنج واحد پاستوریزه و ۲ واحد استرلیزه در آذربایجان‌غربی وجود دارد
وی اضافه کرد: هم‌اکنون ۲۰ واحد تولید کنسانتره میوه، پنج واحد پاستوریزه و ۲ واحد استرلیزه در آذربایجان‌غربی وجود دارد و در سال‌های گذشته آبمیوه این استان به کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی هم صادر می‌شد.
وی اضافه کرد: کشورهای همسایه از جمله ترکیه یکی از رقیب‌های مهم صنایع تولید آبمیوه و کنسانتره در منطقه است و بازرگانان این کشور با انتشار تصاویری از این انباشت غیراصولی سیب در آذربایجان‌غربی تبلیغات منفی علیه آبمیوه کشورمان انجام می‌دهند.
گرمیانی پیشنهاد کرد متولیان امر مساله خرید و فروش سیب زیردرختی را از حاشیه جاده‌ها حذف کنند و با راه‌اندازی مراکز مجهز به انبار سرپوشیده و سیستم نگهداری تا انتقال به کارخانه از پایین آمدن سیب تولید شده جلوگیری کنند.
رییس خانه صنعت آذربایجان‌غربی گفت: بسیاری از کارخانه‌های صنایع تبدیلی سیب از انبار مناسب و سردخانه برای نگهداری سیب برخوردار هستند که اگر از آنها با واگذاری تسهیلات سرمایه در گردش حمایت شود می‌تواند سیب را به صورت مستقیم خریداری و حضور دلالان که نتیجه‌ای جز پایین آوردن کیفیت محصول ندارند حذف شود.
ممنون بودن انباشت سیب در کنار جاده‌ها
نکته قابل تامل این است که طبق قوانین و دستورالعمل‌ها انباشت سیب زیردرختی در حاشیه جاده‌ها ممنوع است و اما با این وجود باز هم صدها مرکز غیرمجاز در حاشیه جاده‌های آذربایجان‌غربی دایر شده و سیب زیردرختی را خریداری و انباشت می‌کنند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی نیز در این زمینه گفت: انباشت سیب در کنار جاده‌های این استان ممنوع است و با متخلفان برخورد می‌شود.
اکبر کرامتی افزود: باغداران نمی‌توانند روزانه سیب زیردرختی خود را به علت طولانی بودن روند ریزش محصول و نیز کم بودن آن به کارخانه تحویل دهند بنابراین باید به دلالان تحویل دهند.
وی با بیان اینکه نظارت‌ها برای جلوگیری از انباشت سیب صنعتی در کنار جاده‌ها توسط دستگاه‌های مسوول انجام خواهد شد، افزود: با توجه به اینکه حریم جاده‌ها با انباشت سیب‌های صنعتی اشغال و منجر به ایجاد مشکلات بهداشتی می‌شود لازم است دستگاه مربوطه نسبت به پاکسازی جاده و رفع این موضوع اقدام کند.
کرامتی با بیان اینکه بر اساس قانون نیز تولیدکنندگان مواد غذایی موظفند تا مواد اولیه خود را از مراکز مجاز و بهداشتی تهیه کنند، اضافه کرد: خرید تدریجی کنار جاده‌ای دارای مشکلاتی از جمله غیربهداشتی و ایجاد سیمای ناموزون برای آذربایجان‌غربی است.
صدور ۸۰ فقره مجوز جمع‌آوری سیب زیردرختی (درجه سه)
با توجه به ممنوعیت انباشت سیب زیردرختی در حاشیه جاده‌ها جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی اقدام به صدور مجوز اماکن جمع‌آوری سیب درجه سه کرده که تاکنون با استقبال چندانی از سوی باغداران مواجه نشده است.
کارشناسان باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی گفت: هم‌اکنون علاوه بر کارخانه‌های صنایع تبدیلی که این گونه سیب‌ها را تحویل می‌گیرند، ۸۰ فقره مجوز جمع‌آوری سیب زیردرختی در استان صادر شده است که با اسقبال باغداران روبرو نبوده است.
ستار دریلی افزود: در این مراکز می‌توان محصول سیب زیردرختی را به نحو بهینه و بهداشتی برای مدت زمان بیشتری نگهداری کرد و کارخانه‌ها اگر خواهان تولید محصولات باکیفیت هستند باید مواد اولیه مناسب و بهینه را از این مراکز خریداری کنند.
وی افزود: محصولات انباشه شده در کنار جاده‌ها از کیفیت مطلوبی برخوردار نیستند در حالیکه نگهداری مواد اولیه در شرایط استاندارد موجب تولید محصول با کیفیت می‌شود.
تمامی مراکزی که هم‌اینک به صورت غیرمجاز سیب را در کنار جاده‌ها انباشت می‌کنند شناسایی شده و با تشکیل پرونده به مراجع قضایی معرفی خواهند شد
وی اظهار داشت: تمامی مراکزی که هم‌اینک به صورت غیرمجاز سیب را در کنار جاده‌ها انباشت می‌کنند شناسایی شده و با تشکیل پرونده به مراجع قضایی معرفی خواهند شد.
وی از باغداران آذربایجان‌غربی خواست برای حفظ کیفیت سیب تولید شده خود، آن را به اماکن دارای مجوز نگهداری اصولی این محصول تحویل دهند و از فروش آن به دلالان کنار جاده‌ای خودداری کنند.
رتبه نخست آذربایجان‌غربی در تولید سیب کشور
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی گفت: باغداران استان امسال با برداشت بیش از یک میلیون و ۴۰ هزار تن سیب، رتبه نخست تولید این محصول را در کشور به خود اختصاص داده‌اند.
عزیز امانی اظهار داشت: از مجموع ۱۰۲ هزار هکتار مساحت باغ‌های بارور آذربایجان‌غربی حدود ۶۰ هزار هکتار به سیب اختصاص یافته است که ۵۴ هزار هکتار آن بارور و پنج هزار و ۵۰۰ هکتار آن غیربارور است.
وی با اشاره به اینکه در بین شهرستان‌های آذربایجان‌غربی ارومیه در تولید سیب پیشتاز است، افزود: بیشترین میزان سیب استان در ارومیه تولید می‌شود و شهرستان‌های اشنویه، سلماس و مهاباد به ترتیب در رتبه‌های بعدی تولید این محصول قرار دارند.
وی با اشاره به ذخیره بیش از ۷۰۰ هزار تن سیب در سردخانه‌های استان گفت: قسمتی از این مقدار سیب ذخیره شده برای تامین بازارهای داخلی به سایر استان‌ها منتقل و قسمتی هم به خارج از کشور صادر می‌شود و مابقی نیز به کارخانه‌های صنایع تبدیلی فرستاده می‌شود.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی اضافه کرد: سالانه به طور میانگین هزار هکتار باغ سیب در استان احداث شده است که این باغ‌های جدید جایگزین نوع نامرغوب و فرسوده می‌شود.
به همت باغداران و حمایت‌های صورت گرفته از سیب آذربایجان‌غربی، این محصول یک برند مشهور و خوشنام تبدیل شده و راه‌اندازی صنایع تبدیلی و تکمیلی آن می‌تواند ضمن ایجاد اشتغال بهره‌وری بیشتری برای استان داشته باشد.
سیب درجه سه یا سیب زیردرختی یا سیب صنعتی نیز همانند سایر محصولات باغداران برای تولید و برداشت آن هزینه زیادی متقبل می‌شوند که لازم است مسوولان برای این بخش هم برنامه‌ریزی کنند و با حذف دلالان و ساماندهی سیب زیردرختی با کیفیت مناسب این محصول را وارد چرخه صنعت کنند.
هم‌مرز بودن آذربایجان‌غربی با سه کشور عراق، ترکیه و آذربایجان‌غربی، پتانسیل بسیار خوبی برای پیداکردن بازارهای خارجی برای تولیدات صنایع تبدیلی سیب در کنار صادرات این محصول است که باید بیشتر مورد توجه مسوولان قرار گیرد.
اگر با همکاری بانک‌ها تسهیلات سرمایه در گردشی در اختیار کارخانه‌ها قرار داده شود تا سیب را در زمان برداشت خریداری کنند و مشوق‌های برای باغدارانی که سیب زیردرختی را به کارخانه‌ها تحویل دهند، در نظر گرفته شود، شاید امید برای پایان حکایت ناخوشایند سیب کنار جاده‌ای در آذربایجان‌غربی داشته باشیم.
