آوای مرز / عبدالسلام معروفی : سال ۹۷ با همه تلخی ها و شیرینی هایش در حوزه اقتصادی و فشار از بیرون و برخی ناهنجاری ها، اختلاس ها و نقصان های مدیریتی داخلی به پایان رسید ؛ این سال هم مثل همه سال های گذشته برای استان مرزی آذربایجان غربی پرخاطره بوده و مردم این استان هم روزها و ماههای پرفراز و نشیبی را تجربه کردند و سال ۹۸ هم مزین شد به نام « سال رونق تولیدی » تولیدی که این روزها حال و روز خوشی در کشور و این استان ندارد و البته بفرموده رهبری نیاز اساسی کشور هم رونق و قعال سازی واحدهای تولیدی و اشتغال و تقویت زیرساخت های اقتصادی است.
فارغ از اینکه در سال ۹۷ بر مردم استان چگونه گذشت و در این مقال نمی گنجد و به یک تحلیل جداگانه نیازمند است مهم ترین دغدغه های امسال باید در دستور کار قرار گیرد و راههای نجات این استان از مشکلات و چالش ها می تواند زمینه توسعه استانی پیشرفته را متصور نماید.
بسیاری از اقتصاددانان و کارشناسان براین باورند که سال ۹۸ همانند امسال سال سختی از نظر اقتصادی خواهد بود و یکی از برنامه هایی که دولت برای سال ۹۸ به آن توجه جدی داشته باشد ، اجرای اقتصاد مقاومتی و حل مشکلات این حوزه بخصوص در تورم و گرانی ها و ایجاد اشتغال است زیرا اکنون شرایط سختی بر جامعه و مردم حاکم است و سال ۹۸ هم شرایط بسیار سختی از نظر اقتصادی خواهد بود و آذربایجان غربی نیز از این امر مستثنی نخواهد بود.
اما بدون شک با نگاهی به شرایط جغرافیایی و همجواری با ۳ کشور با مناسبات فرهنگی و اقتصادی این مهم می تواند تا حدود زیادی در این استان کمرنگ تر شود و مردم فشار کمتری را متحمل شوند.
استفاده از توان مرزها و خودکفایی داخلی در این استان عریض و طویل با داشتن دهها امتیاز بکر خدادادی می تواند نقاط کور استان کمتر توسعه یافته را اصلاح کند، هر چند مسوولان ارشد استانی و حوزه مدیریت و برنامه ریزی اخبار خوش و امیدوار کننده ای را برای سال آتی اعلام کرده اند و خبر از اختصاص صدها میلیاردتومان در حوزه توسعه و عمران و آبادانی استان داده اند اما بهرحال مسیر توسعه استان آذربایجان غربی و حل مشکلات پیش رو از داشته ها و امکانات این استان که کم هم نیستند می گذرد.
هر چند در حوزه آسیب های اجتماعی و چالش های پیش رو که این مهم هم به مدیریت در داخل بر می گردد اما در حوزه فشار و تهدید از بیرون و اوضاع کشورهای پیرامونی و به رغم داشتن حدود ۱۰۰۰ کیلومتر مرز مشترک با لطف خدای متعال و با تلاش نیروهای نظامی ، انتظامی ، امنیتی و دستگاه های ذیمدخل این استان جزو امن ترین استان های کشور می باشد و در حال حاضر مسیر توسعه و سرمایه گذاری فراهم می باشد.
اما بطور کلی در کنار حمایت جدی همه جانبه از برنامه های راهبردی محمدمهدی شهریاری استاندار آذربایجان غربی در مبارزه با فساد و جهاد اقتصادی مهم ترین برنامه ها و اولویت های امسال استان می تواند در چند مورد ذیل در دستور کار متولیان امر قرار گیرد ؛
۱ – استفاده از نیروی انسانی توانمند و بها دادن به توانایی های داخلی و نیروهای انسانی خوش فکر ، سالم ، توانمند ، کار و صادق در حوزه های مختلف اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی وعلمی می تواند اولین مولفه این پارامتر در مسیر توسعه استان باشد.
۲- متاسفانه در اثر برخی از مشکلات و نقصان های داخلی بازارهای هدف کشورهای همجوار از دست تجار و بازرگانان این استان و حتی کشور در آمده و به هیچ کدام از چشم اندازهای ارتباطی با کشورهای همجوار در حوزه مبادلات مرزی دست نیافته ایم ، هر چند امید می رود با سفر اخیر رییس جمهور به عراق و توسعه ارتباط با اقلیم کردستان بتوان به عنوان مصرفی ترین بازار منطقه می توان تا حدود زیادی خلاهای پیش رو را جبران کرد و آذربایجان غربی می تواند نقش مهمی در اجرایی کردن مصوبات سفر و تفاهم نامه پیش رو داشته باشد . شهرها و روستاهای مرزی کشور به خاطر داشتن مولفه های مشترکی چون انزوای جغرافیایی، فقر محیطی، دوری از قطب های صنعتی و علمی داخلی و ضعف راه های ارتباطی در قیاس با مناطق مرکزی کشور از وضعیت اقتصادی نامطلوب و امار بیکاری بالاتری برخوردارند. این امر سبب شده است که این مناطق در چند دهه اخیر در زمره مناطق مهاجر فرست کشور قرار گیرند که علاوه بر تخلیه مناطق مرزی که به لحاظ امنیتی و سیاسی برای یک کشور چندان مناسب نیست موجب ایجاد حاشیه نشینی و انواع نابهنجاری های اجتماعی در شهرهای بزرگ و صنعتی کشور گردیده است. یکی از راهکارهایی که به منظور توسه اقتصادی مناطق مرزی و اشتغال زایی در آن و نیز جلوگیری از روند مهاجرت مرزنشینان از سوی وزارت کشور درنظر گرفته شده است تاسیس بازارچه های مرزی کشور در نقاط صفر مرزی میان ایران و کشورهای همسایه می باشد. استان آذربایجان غربی در شمال غربی کشور که دارای مرز مشترک بین المللی با کشورهای عراق ترکیه و جمهوری خودمختار نخجوان آذربایجان می باشد با داشتن هفت بازارچه مرزی فعال نقش عمده ای را در توسعه مبادلات تجاری و فعالیت های مربوطبه صادرات و واردات کالا ها بر عهده دارد و این بازارچه ها و مرزبا تقویت ارتباط با کشورهای همجوار و حوزه دیپلماسی اقتصادی و تجاری می تواند نکته اتکا توسعه منطقه و دادوستدهای منطقه و ایجاد اشتغال باشد.
این استان با داشتن ۹ گمرک و ۶ بازارچه مرزی، این موقعیت ممتاز را دارد که مسیر اتصال ایران به اروپا باشد، زیرا تنها مرز زمینی و نزدیکترین جاده ارتباطی که راه ورود به بازارهای اروپا را میسر می کند، از طریق این استان امکان پذیر است .کارشناسان اقتصادی معتقدند که در کنار این مزیت بزرگ، سرمایه گذاری برای توسعه خطوط آهن و اتصال راه آهن مراغه به ارومیه و گسترش آن تا راه آهن رازی فضای بهره گیری از ظرفیت ریلی ایران با ترکیه و به تبع آن اروپا را بهبود می بخشد و زمینه را برای رشد تجارت مرزی فراهم می کند.وجود ۲ فرودگاه در شهرهای ارومیه و خوی نیز از ظرفیت های مهم برای توسعه صادرات مرزی محسوب می شود. تمرچین ، سرو و بازرگان جزو مرزهای شاخص و مهم کشوری هستند بطوری که بیش از ۶۵درصد مبادلات کشور از مرز عراق از محور تمرچین ، ۹۰ درصد تبادلات از مرز ماکو و بازرگان و حدود۵۰ درصد هم از مرز سروی ارومیه می گذرد.
با این حال منطقه آزاد ماکو به عنوان گلوگاه توسعه شمال استان که بر اساس اعلام مسئولان امر کارکرد مالی آن بالغ بر صدها میلیارد تومان است در کنار توسعه مناطق تحت پوشش باید در راستای توسعه همه جانبه استان هم مورد استفاده قرار گیرد.
۳- امروزه گردشگری در هزاره سوم به عنوان ارزنده ترین صنعت پول ساز در جهان شناخته می شود. این صنعت به عنوان صنعت نوین قرن بیست و یکم نقش عمده ای در بهبود و توسعه اقتصادی کشورها ایفا می کند و کشورهای پیشرو در این زمینه سالانه سهم عمده درآمدهای خود را از ورود گردشگران خارجی بدست می آورند. آذربایجان غربی با داشتن بیش از ۱۵۰۰ اثر ثبت شده و ۹ اثر ثبت شده طبیعی ملی و ۲ اثر ثبت شده جهانی دارای قابلیت های لازم و بکر از منظر طبیعت گردی و توریسم می باشد و محدودیت های موجود نیز با برنامه ریزی هدف دار و صرف هزینه های قابل قبول به خوبی برطرف خواهد شد. توسعه اکوتوریسم در این استان موجبات اشتغال تعداد زیادی از افراد و گروه های سنی مختلف را فراهم می آورد و توسعه اقتصادی را برای منطقه فراهم می کند. گردشگری یکی از هم مهم ترین و با ظرافت ترین زمینه های تولید ثروت و افزایش درآمد و در کنار آن بهبود معیارهای اقتصادی است. گردشگری در زمینه اشتغال و ارزآوری و افزایش درآمد نقش حائز اهمیتی دارد. با توجه به سهم اشتغالی که در صنعت گردشگری نسبت به سایر بخش ها در استان وجود دارد باید سرمایهگذاری بیشتری در زیرساخت ها و امکانات مربوط به گردشگری صورت پذیرد تا ارزش افزوده ی ایجاد شده در این بخش افزایش یابد و بتوان حداکثر استفاده را از قابلیت ها و جذابیت های گردشگری استان بدست آورد که می تواند در دستور کار مسوولان امر قرار گیرد.
۴- در کنار توجه به معادن این استان که بیش از ۵۰ نوع می باشد و قطب معدن کشور است ، آذربایجان غربی همواره با طبیعت سر سبز و استعداد های بالقوه وبالفعل کشاورزی شناخته شده و درحال حاضربیش از به ۶ درصد از تولیدات کشاورزی کشور را به خود اختصاص داده است. این استان با توجه به پتانسیل های آبی و خاکی و نیروی انسانی متخصص و جزو اولین های کشوری در بخش کشاورزی می تواند به قطب برتر کشاورزی کشور و همچنین بحر ان های حوزه اشتغال ومنابع پایداردرآمدی تبدیل شود. مسوولان بایستی راهکار توسعه را در فعال نمودن بخش مرز ی با کشورهای همجوار ، حمایت از صاحبان سرمایه و بخش صادرات و واردات، تسهیل امور عبور و مرور و ارتباط با رایزنان کشورهای همجوار ، کاهش بروکراسی اداری وحمایت بانکها در جهت سرمایه در گردش و تزریق نقدینگی به بازار و تغییر الگو و ذائقه مردم در هزینه کرد منابع از بخش ساختمان به بخش ساخت و ساز به بخش های پایدار می تواند کمک کند تا استان از این بحران های پیش رو خارج گردد و این میسر نمی گردد مگر در تعامل و همراهی مردم ، جریان های سیاسی و اقتصادی ، نمایندگان مردم در مجلس و تلاش بی وقفه کارگزاران دولت در قوه مجریه و همکاری قوه قضائیه و به طور کلی همه اضلاح این هرم تا مثلث توسعه تکمیل گردد.
بدون شک اگر مدیران استانی و همه حوزه های درگیر با یک همگرایی انقلابی و جهادی حرکت کنند وسال ۹۸ که سال انتخابات خانه ملت است و بدون شک مسوولین استانی و مدیریتی را با خود درگیر خواهد کرد و سال پرچالش خواهد بود با این حال همین چالش می تواند به یک رقابت انتخاباتی در کسب درآمد و منابع مالی و ایجاد اشتغال در استان و منطقه تبدیل شود و مردم هم می توانند با نگاهی به عملکرد افراد و داشته هایشان به آنها اعتماد کنند و یکسال بهترین فرصت برای محک توانایی همین چهره ها برای ایجاد اشتغال و حل مشکلات پیرامونی است .
حال که شهریاری به عنوان سکاندار آذربایجان غربی کمر همتش را بسته تا هم جلوی فساد و اختلاس و رانت در استان بایستد و هم حوزه اقتصادی را فعال تر کند و این مهم نیازمند همراهی همه جریان ها و سازمان های متولی امر و خود مردم و در راس آنها رسانه هاست ؛ و با این حال مردم از مسوولان انتظار حل مشکلات اقتصادی و ایجاد اشتغال و توسعه منطقه را دارند، هر چند انتظار نمی رود سال ۹۸ سال حل همه مشکلات و نقصان های ۴۰ ساله این منطقه باشد اما با این حال مسیر توسعه امروز آذربایجان غربی در فعال سازی نقاط مرزی و بازارچه ها و استفاده از عواید و عوارض گمرکات و درآمد منطقه آزاد ماکو و فعال سازی حوزه گردشگری و توجه ویژه به بخش کشاورزی به عنوان محور توسعه استان می باشد و این مهم جز با تقویت تعامل با وزارت امور خارجه دستگاه دیپلماسی ، نهادهای امنیتی و نظارتی دو طرف و همچنین استفاده از توان بخش خصوصی و حمایت از بخش کشاورزی و توریسم امکان پذیر خواهد شد و آذربایجان غربی برای اینکه تا حدود زیادی این مسیر توسعه را راحت تر بپیماید راهی جز تقویت مرز، حل مشکلات مرزی و توجه به مسائل فوق ندارد تا هم معاش و اقتصاد مردم شکوفا تر شود وهم بازار از رکود خارج گردد و هم مسیر توسعه استان ارتقاء یابد و هم سال ۹۸ سال حلال مشکلات استان و ارتقای شاخص های توسعه باشد.
