آوای مرز / سکینه اسمی : رسانه ها به خصوص مطبوعات محلی در کنار رسالت خطیر هدایت افکار عمومی، به عنوان بازیگردانان اصلی انتخابات نیز به شمار می روند.
رسانهها از دیرباز تاکنون به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای تولید فکر و اندیشه در جوامع به کار گرفته میشوند و هدایت، جریان سازی افکار عمومی از کارکردهای اصلی رسانهها محسوب میشود.
در دهههای اخیر با ورود و ظهور شیوههای نوین ارتباطی به خصوص رسانههای دیجیتالی امروز مرزبندی برای رسانهها در یک شهر، استان و حتی کشور به دلیل تأثیرگذاری نمیتوان قائل شد به مدد همین رسانههای فضای مجازی دسترسی به اخبار دورترین منطقه در کمتر از چند ثانیه ممکن است و این امر موجب کم رونق شدن رسانههای مکتوب و محلی شده است.
اما هنوز در دوران انتخابات به ویژه انتخابات شورای شهر و مجلس نقش مهم و غیرقابل انکار رسانههای محلی پررنگتر شده و از ابزارهای بسیار مهم در جریان سازی، هدایتگری افکار عمومی جامعه یاد میشوند.
هم اکنون بر اساس اعلام معاون مطبوعاتی فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی با وجود صدها مجوز نشریات محلی تعداد نشریاتی که به طور منظم چاپ در ارومیه چاپ میشوند به تعداد انگشتان دو دست نمیرسد.
نگاهی به تاریخ انتخابات سالهای گذشته همواره نشان میدهد هر چه ایام انتخابات در یک شهر و استان نزدیک میشویم شاهد ظهور و بروز نشریات و افراد مختلفی که خود را فعال مطبوعاتی مینامند هستیم که این امر در آذربایجان غربی به ویژه ارومیه پررنگتر است.
با وجود اینکه طی سالهای اخیر به دلیل گرانی و کمبود کاغذ و نیز ظهور شیوههای نوین ارتباطی شمار و تیراژ رسانههای محلی در آذربایجان غربی کاهش یافته اما در سال انتخابات شاهد تکاپو و تلاش همین اندک نشریات محلی هستیم که تا ضمن عمل به رسالت خطیر هدایت گری افکار عمومی و کمک به مردم در راستای انتخاب افراد اصلح از غافله کسب درآمد نیز عقب نمانند.
رسانههای محلی به انتخابات به عنوان فصل برداشت محصول نگاه میکنند
مدرس ارتباطات و فعال اجتماعی و روزنامه نگاری در آذربایجان غربی در خصوص نقش رسانهها در هدایت افکار عمومی معتقد است، امروزه رسانهها چه رسانههای رسمی و غیررسمی در استان متأثر از رسانههای کشور در دوره برگزاری انتخابات به جای ایفای هدایت گری و جریان سازی برای مردم بیشتر به دنبال برداشت محصول، درآمدزایی و ابزار دست احزاب، گروهها و افراد مهم در انتخابات هستند.
شفیع بهرامیان در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در کشور ما اکثریت رسانهها چه کشوری، محلی و حتی شیوههای نوین مؤثر و مهم ارتباطی منتسب به دولت، احزاب، گروهها و افراد شاخص کشور بوده و با خواست و اهداف آنها نه توجه به هدایت صحیح افکار عمومی فعالیت میکنند.
وی با بیان اینکه همواره از رسانهها به عنوان رکن چهارم دموکراسی، نماینده افکار عمومی، چشم بیدار جامعه یاد میشود اظهار داشت: متأسفانه بیشتر کسانی که امروز در رسانهها کار میکنند به دلیل پایین بودن سطح درآمد و اقتصادی بیشتر حلقه واسط قدرت و حاکمیت هستند تا شکل دهی و جریان دهی یا هدایت افکار عمومی و به این به انتخابات به عنوان دوره برداشت محصول و درآمدزایی نگاه میکنند.
بهرامیان با بیان اینکه قابل انکار نیست امروز وضعیت معیشتی غالب فعالان حوزه رسانه اصلاً خوب نبوده و اوضاع اقتصادی نشریات هر روز نسبت به روز قبل بدتر میشود افزود: این باعث شده رسانهها برای تأمین هزینهها و درآمد منتسب به دولت، احزاب و یا گروههای خاص باشند و این امر نقش مهم رسانهها به عنوان چشم بیدار جامعه را کمرنگتر کرده است.
مدرس ارتباطات در آذربایجان غربی نگهبانی و حراست از جامعه، ایجاد همبستگی اجتماعی را از کارکردهای رسانهها برشمرد و اضافه کرد: وقتی رسانهها به خصوص در برهه حساس انتخابات به دلیل مشکلات اقتصادی آلوده به بحث برداشت محصول و کسب درآمدزایی به بهای تسخیر از سوی گروهها و اشخاص خاصی میشوند نقش هدایتگری، شکل دهی و جریان سازی آنها نیز تنزل پیدا میکند و صرفاً تبدیل به بنگاه اقتصادی میشوند که مال مردم نیستند بلکه در حمایت یا علیه یک جریان سیاسی یا افراد خاص قلم زده و فعالیت میکنند.
بهرامیان با بیان اینکه از دیگر کارکردهای مهم رسانهها حس مسئولیت اجتماعی خبرنگار و فعالان آن رسانه است افزود: با این حس مسئولیت خبرنگار و روزنامه نگار باید تولید محتوا بکند این در حالی است که غالب رسانهها به خصوص در فصل انتخابات از این امر غافل هستند و به دلیل درآمدزایی به خواستههای افراد و گروهها بدون توجه به افکار عمومی تن میدهند.
فعال حوزه اجتماعی و روزنامه نگاری در آذربایجان غربی با اشاره به اینکه رسانهها امروز به جای عاملی برای همبستگی اجتماعی باشند تبدیل شدهاند عاملی برای کاهش اعتماد اجتماعی گفت: توجه به تأثیرات رسانهها در دو بخش آنی و آتی بسیار مهم است تأثیر رسانهها در فصل انتخابات تأثیرات آنی است که منجر به پیروزی یا عدم توفیق یک گروه یا احزاب و شخص خاصی میشود اما بیشترین بخش توجه به تأثیر آتی رسانهها بعد از انتخابات است.
بهرامیان با بیان اینکه در آذربایجان غربی رسانهها بیشتر بر روی تأثیر آنی تمرکز کردهاند و به تأثیرات آتی فعالیت خود در دوران انتخابات هیچ توجهی ندارند و این غفلت چه بسا موجب آسیبهای جدی به خصوص در استانی مثل آذربایجان غربی که در معرض انواع تهدیدات دشمن به خصوص ایجاد اختلافات قومی قرار دارد میشود.
بازیگردان اصلی در انتخابات رسانههای محلی هستند
مدیرمسئول پایگاه خبری آوای مرز و سردبیر هفته نامه کوشا یکی از قدیمی ترین نشریات محلی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه امروزه رسانهها به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای تولید فکر و اندیشه تبدیل شدهاند که موضوع هدایت افکار عمومی در انتخابات یکی از این موارد است گفت: مجموعهای از ویژگیها و جذابیتهای محلی این ابزارهای جدید ارتباطی، سبب شده است تا سیاست گذاران حوزههای مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی برای دست یابی به اهداف خود، توسل به رسانهها را در اولویت قرار دهند.
عبدالسلام معروفی با بیان اینکه به رسانهها نوعی نقش کارگزاری و منبعی برای تصمیم سازی و اندیشه آفرینی واگذار شده است و راهبران افکار عمومی در منطقه خود تبدیل شدهاند ادامه داد: در این رهگذر سیاست گذاران با دامن زدن به انواع شگردها و شیوههای جریان سازی درصدد تأثیر بر نگرش، بینش و تسخیر اذهان و افکار عمومی برآمدهاند. نکته حائز اهمیت آنکه طراحی و برنامه ریزی این فرآیند به گونهای صورت میپذیرد که رسانهها در بسیاری از مواقع بدون هیچ گونه پردازش و ارزیابی مخاطبان را به تصرف در میآورند دنبال کننده تمامی اهداف و استراتژیهای رسانهای میشوند که همان خط دهی افکار عمومی میباشد و به نوعی رسانههای محلی به نوعی به جریان ساز منطقه خود تبدیل شدهاند.
مدیر مسئول پایگاه خبری آوای مرز با بیان اینکه امروزه بازیگردان اصلی در انتخابات رسانههای محلی و گروهی آن منطقه هستند ، افزود: هر شخص و جریانی از این ابزار بدرستی بهره برده پیروز میدان شده و رسانهها هم در جریان سازی روی هر شخصی مانور داده و یا تبلیغ کردهاند بدون شک آن شک موفق شده؛ پس رسانهها به عنوان بازوان اصلی افکار عمومی و حتی در برخی از مواقع صاحب قدرت عمل کرده و راهبران اصلی یک انتخاب هم بودهاند.
معروفی با بیان اینکه در آذربایجان غربی امروز رسانهها همانند سایر استانهای کشور به دلیل مشکلات کاغذ و نیز مسائل اقتصادی از نظم در انتشار و یا ادامه فعالیت عاجز هستند عنوان کرد: این مسائل موجب شده در فصل انتخابات رسانهها بیشتر به جای شکل دهی به افکار عمومی و هدایت مردم به سمت انتخاب افراد اصلح به ابراز دست حاکمیت و دولت تبدیل شدهاند که این امر آسیبهای زیادی در کوتاه و بلندمدت دارد و باید در این خصوص چاره اندیشی اساسی شود.
این کارشناس علوم ارتباطات اجتماعی و فعال رسانه ای با بیان اینکه امروز کارکرد رسانههای محلی در آذربایجان غربی به جای تبدیل شدن به تریبون مردم بیشتر تبدیل به تریبون اشخاص و همچنین یک جریان خاص سیاسی شدهاند گفت: تعیین جهت و حمایت از یک گروه و جریان سیاسی حق یک رسانه است اما نباید این حق بر کارکرد مهم رسانهها که هدایت افکار عمومی است غالب شود.
وابستگی اقتصادی رسانهها مانع ایفای کارکرد هدایت افکار عمومی میشود
سردبیر هفته نامه خط مردم و دبیر خبرگزاری آریا در آذربایجان غربی نیز با تأیید اینکه امروز وضعیت اقتصادی رسانهها بر کارکردهای اصلی آنها اثر گذاشته معتقد است، رسانهها در دنیای کنونی رکن چهارم دموکراسی عنوان شدهاند و در مسیر تسهیل و تحکیم امر دموکراسی و مردم سالاری دینی در ایران اسلامی مهمترین نقش را میتوانند ایفا کنند. بایستی حاکمیت و دولت جمهوری اسلامی و در امر توجه به رسانه و دادن جایگاه به آنها و همچنین فضای باز رسانهای به وجد وارد عمل شود.
سعید فرجی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه هرچند از نظر کمی رسانههای همگانی از نوع مجازی، چاپی، برخط و شبکههای مجازی در آذربایجانغربی و ایران، وجود دارد اما نبود آزادی واقعی رسانهها در حوزه نقد صحیح و اظهار آزادانه نظرات در این رسانهها، همواره دغدغه بوده است افزود: رسانهها مجراهای انتقال اطلاعات و آگاهی و افزایش توان شناخت شهروندان در همه امور مملکت هستند. در این میان و در ایام مهم برگزاری انتخابات مجلس یازدهم، رسانهها در هدایت و افکار دهی صحیح و شناساندن کاندیداهای اصلح به مردم اصلی ترین نقش را میتوانند در استان آذربایجان غربی داشته باشند. و چنین روندی میتواند بر سرنوشت آنها تأثیر بسزایی داشته باشد. بنابراین شهروندان باید در این روند اشتراک کنند.
وی ادامه داد: مردم شهرهای آذربایجان غربی و ۱۲ حوزه انتخابیه این استان به دلیل وجود کاندیداهای زیاد و کمی وقت و زمان نمیتوانند همه نامزدانی که را برای کرسی مجلس یازدهم خود را نامزد کردهاند، را بشناسند و لازم است که برنامههای آنها از طریق رسانهها به سمع شهروندان استان رسانده شود تا آنها در پرتو این روشنایی بتوانند در انتخاب و گزینش این افراد از دقت و درایت به کار بگیرند و بهترینهایی با شاخصها و سوابق بالای مدیریتی و اجرایی و با افکار توسعه محور به نمایندگی از شهرهای استان انتخاب شوند تا این استان محروم و عقب مانده را به سمت توسعه واقعی سوق دهند.
سردبیر هفته نامه خط مردم با بیان اینکه متأسفانه تاکنون به موضوع مهم پاسخ دهی رسانهها به افکار عمومی بخصوص بعد از انتخابات تاکنون در کشور به ویژه آذربایجان غربی توجه نشده است افزود: وجود وابستگیهای مالی و تشکیلاتی بعضی از رسانههای آذربایجانغربی به برخی از مسئولین انتخابی و انتصابی باعث عدم استقلال مالی و فکری و سیاسی آنها شده است و این عدم استقلال و وجود وابستگی سبب دوری کردن آن رسانهها از نقد صحیح عملکرد و وارونه جلوه دادن آن به شهروندان شده است.
فرجی با تاکید بر اینکه بایستی رسانهها و خبرنگاران مستقل همراه مردم به میدان عمل رسانهها وارد شوند و بعضی رویکردهای ناصواب رسانه نگاران فعال قبلی آذربایجان غربی تغییر سو دهد ادامه داد: پاسخگویی رسانهها به شهروندان نیز با بالا رفتن میزان سواد رسانهای آنها و اشرافیت و شناختشان از رسانههای موجود و فعال و مؤثر در فضای رسانهای ارومیه و دیگر شهرهای استان خواهد بود.
وی با بیان اینکه همچنین، وجود فضای مطالبه گری توسط شهروندان بایستی دغدغه مهمی باشد گفت: شهروندان این استان از مطالبه گری به دور هستند با مطالبه گری مردم در حوزههای مختلف، از مسئولین دولتی و حاکمیتی و همچنین رسانهها در حوزه افکار دهی، هم جامعه به سمت توسعه سوق پیدا میکنند و هم فضای شفاف سازی و فساد ستیزی به منصه واقعی ظهور میرسد و همچنین عملکرد ناصواب بعضی رسانهها درباره خط دهی ناصحیح به مردم اصلاح شده و رسانهها نیز به مخاطبین خود پاسخگو میشوند.
فعالان رسانه نباید غافل باشند در کنار کارکرد مطالبه گری باید کارکرد پاسخ دهی به افکار عمومی را نیز تقویت کنند.
