گزارش رونمایی از آجرهای تپه باستانی قلایچی بوکان

علیرضا دلخوش عصر شنبه در آئین رونمایی از آجرهای ۲ هزار و ۸۰۰ ساله تپه تاریخی قلایچی در بوکان افزود: یکی از اولویت‌های دستگاه دیپلماسی وزارت امور خارجه نشان دادن و شناساندن جایگاه تمدنی و فرهنگی ایران است.

وی ادامه داد: بسیاری از کشورهای جهان در آرزوی ارائه یک سابقه تاریخی ۲۰۰ یا ۳۰۰ ساله هستند که در این راستا حتی اقدام به سندسازی، جعل تاریخ و سرقت شخصیت‌ها و چهره‌ای فرهنگی کشورهای دیگر می‌کنند.

مدیرکل دیپلماسی وزارت امورخارجه اضافه کرد: عظمت تاریخی هر کشور نشاندهنده جایگاه و قدرت نرم آن کشور است و ایران از بابت داشتن این قدرت نرم در زمره چهار یا پنج کشور تمدن ساز جهان محسوب می‌شود.

دلخوش با بیان اینکه با تلاش‌های صورت گرفته تاکنون ۱۸ مجموعه اثر فرهنگی و تمدنی به سرقت رفته، به کشورمان بازگردانده شده است، افزود: این آثار ارزشمند با تلاش شبانه روزی و مستمر نمایندگی‌های وزارت امور خارجه در کشورهای مختلف، ستاد وزارت امور خارجه و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به کشورمان بازگردانده شده است.

وی با بیان اینکه ما در حالی از قدرت سه هزار ساله خود به راحتی سخن می‌گوئیم که این امر برای دیگر کشورها یک آرزوی بزرگ محسوب می‌شود، افزود: جمهوری اسلامی ایران در راستای شناساندن این جایگاه تاریخی یکی از سیاست‌های خود را شناسایی آثار ملموس و ناملموس به سرقت رفته از کشورمان به سایر کشورهای جهان تبیین کرده است.

ایران از بانیان قطعنامه جهانی استرداد اموال فرهنگی به کشورهای مبدا است

وی ادامه داد: در همین راستا قطعنامه‌ای با عنوان «استرداد اموال فرهنگی به کشورهای مبدا» در سال ۲۰۲۱ در مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب رسید که یکی از بانیان اصلی آن جمهوری اسلامی ایران بود.

دلخوش تاکید کرد: بر همین اساس خرید و فروش آثار فرهنگی کشورها در حراجی‌های مختلف جهان جرم محسوب می‌شود که این امر می‌تواند مقدمه‌ای برای استرداد آثار فرهنگی به کشورهای مختلف باشد.

فرماندار بوکان نیز در این مراسم با بیان اینکه نگهداری از آثار تاریخی اقدامی مؤثر در راستای دستیابی جامعه به توسعه است، گفت: باید از میراث فرهنگی نیاکان خود با تمام توان حراست و آن را به آیندگان منتقل کنیم.

باباخان اسکندری آگاهی بخشی به نسل‌های مختلف نسبت به ارزش‌های میراث فرهنگی را مورد تاکید قرار داد و افزود: در این راستا آموزش، معرفی و آگاه کردن نسل‌های مختلف نسبت به ارزش‌های میراث فرهنگی بهترین راه برای حفظ ارزش‌های تاریخی محسوب می‌شود.

وی با بیان اینکه نبود موزه یکی از مشکلات شهرستان بوکان با داشتن این همه تاریخ و تمدنی غنی است که باید این مشکل رفع شود، ادامه داد: تلاش خواهیم کرد تا در آینده‌ای نزدیک سند خواهر خواندگی یکی از شهرهای سوئیس با بوکان امضا شود.

ظرفیت‌های میراثی تپه باستانی قلایچی بوکان برگی از دفتر تاریخی است

نماینده بوکان در مجلس شورای اسلامی نیز در این مراسم گفت: ظرفیت‌های میراثی به ویژه تپه جهانی قلایچی برگی ارزشمند از دفتر تاریخ است که حراست از این مهم و معرفی آن وظیفه‌ای همگانی و عمومی است.

انور حبیب زاده افزود: هنر و میراث فرهنگی در بوکان ریشه سه هزار ساله داشته و برگرفته از عصر ماناها است که تمدن جدیدی را در آن دوران پایه گذاری کردند و رونمایی از آثار آن دوران در این شهرستان نشان‌دهنده قدمت این منطقه است.

وی اظهار امیدواری کرد تا در آینده‌ای نزدیک موزه این شهرستان مورد بهره برداری قرار گرفته تا آثار ارزشمند تاریخی این منطقه در معرض دید عموم گذاشته شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی هم در این آئین گفت: میراث فرهنگی در سطح استان و شهرستان مظلوم واقع شده و اعتبارات این بخش بسیار ناچیز است.

جلیل جباری با بیان اینکه هدف از نمایش آجرهای قلایچی آشنایی مردم بوکان با میراث فرهنگی گذشتگان است، افزود: مرمت آثار قلایچی از فردا توسط کارشناسان آغاز و بودجه موزه نیز با همکاری مسؤولان تأمین می‌شود.

وی مقبره سردار را نماد هویتی شهر بوکان دانست و اضافه کرد: باید آزادسازی آن صورت گرفته و به فضایی موزه‌ای تبدیل شود و علاوه بر آن، محوطه‌های تاریخی پایگاه مانایی در بوکان نیز باید تشکیل شود.

 جبرئیل نوکنده اظهار کرد: این آجرها به عنوان نماینده بوکان و ایران در کشور چین خواهد بود تا در نمایشگاهی که در این کشور برگزار خواهیم کرد، در معرض دید عموم قرار گیرد.

وی از برگزاری نمایشگاه آجرهای استردادی محوطه قلایچی بوکان در خاستگاهش افزود: برگزاری این نمایشگاه فرصت مناسبی است تا مردم این منطقه از نزدیک این دستاورد بزرگ فرهنگی را که با حمایت کشور سوئیس به ایران بازگردانده شده است، مشاهده کنند.

رئیس کل موزه ملی ایران ضمن قدردانی از اهتمام سفیر ایران در سوئیس در استرداد این آثار تاریخی و فرهنگی اضافه کرد: این اقدام بشردوستانه در واقع به نوعی بازگرداندن بخش مهمی از تاریخ کشور ایران به شمار می‌آید که منجر به حمایت و صیانت بخشی از میراث بشری شده است.

نوکنده، با بیان اینکه ۳۰ سال طول کشید که این آثار به ایران مسترد شود، گفت: در همین راستا در تلاش هستیم تا با رایزنی و نیز با همکاری دستگاه دیپلماسی، ۵۱ اثر تاریخی کشور را استرداد کنیم.

وی همچنین با قدردانی از شورای اسلامی شهر بوکان و مجموعه اداری این شهرستان در همکاری برای برپایی این نمایشگاه افزود: در صورت افتتاح موزه این شهرستان این آمادگی داریم تا در غنی سازی آن نهایت همکاری را با مسؤولان آن داشته باشیم.

نوکنده اضافه کرد: موزه ملی ایران تمام تلاش خود را به کار خواهد بست تا نسبت به تجهیز و غنی سازی موزه‌های کشور اقدام کند.

نمایشگاه آجرهای لعابدار بوکان همچنین ۲۳ اسفندماه سال ۱۴۰۰ در موزه ملی ایران باستان برپا شد که تا ۱۵ اردیبهشت‌ماه امسال در این مکان ادامه داشت.

آجرهای لعابدار تپه تاریخی قلایچی بوکان در سال‌های نخست پیروزی انقلاب اسلامی ایران از کشور خارج شده و پس از تلاش‌های بسیار انجام شده ۵۱ قطعه آجر لعابدار مانایی در ۲۹ آذرماه ۱۳۹۹ به موزه ملی ایران بازگردانده شد.

با اعلام آمادگی مسؤولان شهرستان بوکان این آجرها از موزه ملی ایران به موزه مفاخر بوکان منتقل شده و به مدت یک ماه در معرض دید عموم قرار گرفته است.

تپه قلایچی بوکان دارای یک لایه فرهنگی مربوط به مانایی‌ها است و تاکنون چندین ساختمان از این دوره مورد مطالعات باستان‌شناسی قرار گرفته شده که ساختمان اول در مرکز تپه واقع شده و دارای اتاق‌های متعدد بوده که در کف و دیوار نقاشی‌های گیاهی، هندسی و انسانی داشته است.

این تپه تاریخی مربوط به عصر آهن است که در شهرستان بوکان و در روستای قالایچی واقع شده است؛ این اثر در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۳۸۲۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

حدود ۴۰۰ آجر لعابدار در این منطقه تاکنون کشف شده است که نشان از اهمیت بالای قلایچی و به احتمال زیاد این منطقه همان شهر «زیرتو» یا «ایزیرتو» پایتخت مانایی‌ها است.

کاردار سفارت سوئیس در ایران در این مراسم با اظهار خوشحالی از سفر به شهر بوکان اظهار کرد: آجرهای تاریخی قلایچی که امروز در این شهرستان به نمایش گذاشته شده اند، سفر دور و درازی را طی کرده اند تا توانسته اند به خاستگاهشان بازگردند.

کیم زیستلر افزود: ۲ کشور ایران و سوئیس تمام تلاش خود را بکار بستند تا این آثار دوباره به زادگاهشان بازگردانده شوند و در ادامه نیز این ۲ کشور همچنان برای مبارزه با قاچاق آثار فرهنگی با یکدیگر همکاری خواهند کرد.

وی با بیان اینکه ایران به دلیل داشتن تنوع فرهنگی و تاریخی کشوری بی نظیر در دنیا به شمار می‌رود، ادامه داد: موزه آجرهای قلایچی در این شهرستان می‌تواند در جذب گردشگر و توسعه منطقه همچنین آشنا ساختن مردم این منطقه با آثار تاریخی شأن بسیار فعال عمل کند.

تپه قلایچی بوکان دارای یک لایه فرهنگی مربوط به مانایی‌ها است و تاکنون چندین ساختمان از این دوره مورد مطالعات باستان‌شناسی قرار گرفته شده که ساختمان اول در مرکز تپه واقع شده و دارای اتاق‌های متعدد بوده که در کف و دیوار نقاشی‌های گیاهی، هندسی و انسانی داشته است.