آوای مرز : ودود فخاری، کارشناس ارشد اکوتوریسم اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی در یادداشت پیش رو با اشاره به نقش حیاتی منابع آبی، علاوه بر استفاده‌های معمول و روزمره در کشاورزی، صنعت، زندگی شهری و … از آن به عنوان منبع مهمی در فعالیت‌های تفریحی، فراغتی و گردشگری هم یاد می کند.
آذربایجان غربی با داشتن رودخانه‌های فصلی و دائمی ظرفیت خوبی برای توسعه گردشگری آبی دارد. این منبع عظیم که در طبیعت به اشکال مختلف یافت می‌شود حیات‌بخش فعالیت‌های تفریحی، ورزشی، سلامتی، استراحتگاهی و گردشگری است که در دنیای امروزی اکثر کشورها با استفاده بهینه از این منابع به موفقیت‌های زیادی در حوزه گردشگری دست یافته‌اند چنانچه در هر منطقه‌ای اثری از آب و منابع آبی وجود داشته با ایجاد زیرساخت‌ها، امکانات تفریحی، سرگرمی و اقامتی سیل عظیم مردم را به این مناطق گسیل داشته و بهره‌برداری بسیار زیادی از جنبه‌های اقتصادی، زیست محیطی، فرهنگی و اجتماعی و … داشته‌اند.
منابع آبی مشتمل بر بخش‌ها و حوزه‌های متنوعی است که از آن جمله می‌توان به رودخانه‌ها، دریاها، دریاچه‌ها، سدها، آب‌های معدنی و آب گرم‌ها، چشمه‌ها و آبشارها، تالاب‌ها، آبفشان‌ها، گل فشان‌ها و … اشاره کرد.
استان آذربایجان غربی به دلیل قرار گرفتن در عرض بالای جغرافیایی و کوهستانی بودن دارای میانگین نزولات جوی بالایی به نسبت سطح کشور داشته ضمن اینکه کوهستانی بودن منطقه باعث شده اکثر بارش‌ها به‌صورت برف باشد.
حاصل این امر ایجاد روان آب‌هایی است که به صورت رود، آبشار، ایجاد سدها و … در مناطق مختلف خودنمایی کرده و مناظر طبیعی بی‌بدیلی در جای جای این استان به‌وجود آورده که چشم هر بیننده‌ای را به خود معطوف می‌سازد.
رودخانه‌های درون شهری یک عنصر بسیار مهم و جزو منابع زیست محیطی و گردشگری و کریدورهای طبیعی شهر محسوب می‌شوند این دسته از عوامل طبیعی در پویایی و شادابی محیط شهری نقش به‌سزایی ایفا کرده و علاوه بر کارکردهای تعدیل هوا، تفریحی و تفرجی برای مردم آن شهر و گردشگران و گذران اوقات فراغت، باعث ایجاد مشاغل پایدار در جوار آنها و پویایی اقتصاد شهری می‌شوند.
استان آذربایجان غربی به دلیل آنچه در بالا عنوان شد دارای نزولات جوی فراوانی بوده و جزو استان‌هایی است که اکثریت شهرهای آن در جوار رودها شکل گرفته و دارای سواحل رودخانه‌ای زیادی در سطح شهرها هستند که به عنوان نمونه می‌توان به رودخانه‌های شهرچای ارومیه، رود مهاباد، سیمینه‌رود و زرینه‌رود میاندوآب و شاهین‌دژ، رودخانه گادر نقده، زولاچای سلماس و سایر رودخانه‌ها از قبیل رودخانه زنگمار ماکو، قطور چای، زاب سردشت، باراندوزچای، نازلوچای و … اشاره کرد.
رودخانه زرینه‌رود با طول تقریبی ۳۰۰ کیلومتر که از کوه‌های چهل چشمه سقز سرچشمه گرفته و تا دریاچه ارومیه ادامه می‌یابد به عنوان طویل‌ترین رودخانه استان محسوب شده در مسیر خود از شهرستان‌های شاهین‌دژ و میاندوآب عبور کرده و باعث ایجاد مراکز تفریحی و تفرجی، سایت‌های قایقرانی، کمپ‌های ماهیگیری و مراکز پرورش ماهی زیادی شده است.
احداث سد در مسیر رودخانه‌ها و تشکیل دریاچه‌های مصنوعی نیز یکی دیگر از نقش‌های گردشگری رودخانه‌ها در کنار سایر نقش‌های اقتصادی و اکولوژیکی آن‌هاست که در این استان ایجاد سدهای مصنوعی و وجود سدهای طبیعی در مسیر رودخانه عاملی در توسعه گردشگری استان بوده که نیاز به توجه ویژه‌ای در این خصوص است.
وجود سدهایی همچون سد شهرچای، سد مهاباد، حسنلو، زولا، سردشت، کانسپی، شهید کاظمی، نوروزلو و … منبعی بی‌نظیر برای توسعه فعالیت‌های گردشگری است که به دلیل استقبال بیش از اندازه گردشگران و مردم محلی از این موضوع و با توجه به اینکه ایجاد مجموعه‌هایی در جوار سدها و منابع آبی رونق اقتصادی و پویایی جوامع محلی را در پی خواهد داشت در سنوات گذشته اقداماتی در خصوص بهره‌برداری‌های گردشگری و تفرجی از طرف سازمان آب منطقه‌ای و میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی صورت گرفته و در مرحله صدور مجوزهای نهایی هستند.
استفاده از رودخانه برای گردشگران ماجراجو نیز حائز اهمیت بوده و بخش عظیمی از اکوتوریست‌ها و گردشگرانی که به دنبال هیجان و کسب لذت از گردشگری هستند رفتینگ و قایق‌سواری در رودخانه‌های خروشان را برای فعالیت انتخاب کرده و ضمن لذت بردن از هیجان با امواج رودخانه‌ها، از میان جنگل‌ها، کوه‌ها، دشت‌ها، مزارع، روستاها و … گذر می‌کنند و به تماشای مناظری می‌نشینند که تجربه آن با هیچ وسیله دیگری امکان‌پذیر نیست.
استان آذربایجان غربی به دلیل دارا بودن رودخانه‌های بی‌شمار ظرفیتی نهفته در این حوزه دارد که به عنوان مثال می‌توان به رودخانه زاب سردشت اشاره کرد که مکان مناسبی برای انواع فعالیت‌های رودخانه‌ای، به‌ویژه رفتینگ بوده و شرایط مساعدی را برای علاقه‌مندان به این بخش از گردشگری دارا هستند.
