آوای مرز/ بختیار سیدنظامی : به دنبال سرریز شدن آب سد مهاباد و زیر آب رفتن بخشی از اراضی پارک ملت و تهدید سایر اراضی پایین دست، بختیار سید نظامی، فعال مدنی در یادداشت زیر، وضعیت فعلی رودخانه مهاباد را نتیجه سال ها سوءمدیریت شهری، شهرداری های گذشته و سایر نهادهای دولتی می داند و هشدار می دهد اگر متولیان سد مهاباد مجبور شوند دریچه ها را بیشتر باز کنند، چه بر سر شهر می آید؟!
هر سال با بارش های پاییزی و زمستانی، حجم زیادی از آب در نیمه دوم سال روانه سد مخزنی مهاباد به عنوان تنها منبع شرب آب مهاباد و تعدادی از روستاهای مهاباد می شود.
امور منابع آب با توجه به ظرفیت بالقوه حوزه آب گیر رودخانه مهاباد در مواردی برای جلوگیری از خطرات احتمالی و عدم آسیب به بدنه سد مهاباد، چاره ای جز رها سازی آب ندارد. البته فرصت مهیا شده این قابلیت را به نیروگاه چهار مگاواتی تولید برق هم می دهد تا برای مدتی خودی نشان دهد.
اخیرا رهاسازی بسیار کم آب با گشوده شدن دریچه های تحتانی سد، گلایه های تعدادی از باغداران را در پی داشته است که خود موید آثار کوتاهی مسئولین در جلوگیری از تصرفات مختلف بستر و حریم رودخانه مهاباد توسط اشخاص مختلف حقیقی و حقوقی خصوصا شهرداری است. ناگفته نماند ساخت و سازهای بی رویه خارج از قاعده در حریم و گاه بستر و تصرفات غیر متعارف باغداران و … در پاره ای موارد دلیل تشدید این وضعیت ناخوشایند است.
شاید به این باید دلخوش بود که طبیعت با کاهش نزولات، به نوعی به شهروندان و روستائیان پایین دست سد مهاباد رحم کرده که تا کنون متولیان سد مهاباد مجبور نشده اند دریچه ها را بیشتر باز کنند!
برای درک صحیح از واقعیت امر و میزان بحران زده بودن ساختارها به اعداد و ارقام ذیل دقت کنید تا ببینید شهر و اراضی پایین دست سد با چه بحرانی ممکن است مواجه شوند. امیدوارم مسئولین هم با مشاهده آمار و اطلاعات ارایه شده از خواب خرگوشی چند ده ساله بیدار شوند تا شاهد فاجعه نباشیم هر چند که مدیران بحران زده با عملکرد های مقطعی خود ثابت کرده اند زمانی به تکاپو خواهند افتاد که دیگر بحران ایجاد شده و آسیب ها و صدمات در مقیاس وسیع همه را درگیر خود نموده است!
طبق دبی ٢۵ ساله، رودخانه مهاباد باید ظرفیت عبور ٣٧۶ مترمکعب آب در ثانیه را داشته باشد که هم اکنون این مقدار ٨٠ متر مکعب در ثانیه بوده و ظرفیت آن نزدیک به یک پنجم کاهش یافته است.
دریچه های سد مهاباد در مواقع عادی ظرفیت رهاسازی ۴٠٠ مترمکعب آب در ثانیه را دارد و در مواقع بحرانی قابلیت سرریز ١١٠٠ متر مکعب آب در ثانیه را دارد.
آخرین رهاسازی آب با حجم زیاد در سال ١٣٩۵ و با حجم ١١۶ متر مکعب بود که در آن در برخی نقاط آب وارد معابر و خیابان ها و حتی بوستان ها شده و مشکلاتی را در سطح شهر در مسیر رودخانه ایجاد کرد. بنابراین لازم است برای افزایش ظرفیت رودخانه در برخی نقاط لایروبی صورت بگیرد و فضای مناسب برای حرکت آب ایجاد شود.
در خارج از محدوده شهر نیز در برخی روستاهای حاشیه رودخانه، تعرض به حریم و بستر رودخانه صورت گرفته است و برخی روستاییان در این حریم اقدام به احداث محل نگهداری دام کرده و حتی برای زراعت و باغ داری از آن استفاده می کنند.
طبق استانداردها سد باید تنها حجم مشخصی از آب را ذخیره کند و اگر حجم ورودی آب بر اثر بارش ها بیشتر از استانداردها باشد، بخشی از آب ورودی رهاسازی می شود.
سد مهاباد دارای ١٩٧ میلیون مترمکعب ظرفیت اسمی و ١٧٢ میلیون مترمکعب ظرفیت مفید است که علاوه بر تامین آب شرب شهر، بیش از ١٢ هزار هکتار از اراضی کشاورزی این شهرستان را نیز زیر پوشش قرار می دهد.
وضعیت فعلی رودخانه مهاباد نتیجه سال ها سوءمدیریت شهری و شهرداری های گذشته و سایر نهادهای دولتی است که اکنون این نابسامانی وضعیت را برای مواقع بحرانی با مشکل جدی مواجه می کند. تاکنون ستاد بحران شهرستان مهاباد با این قضیه به عنوان یک بحران جدی نگاه نکرده و گام های اساسی را برای رفع آن برنداشته است.
