آوای مرز : در حالیکه فعالان زیست محیطی از نبود استاندارد لازم در برداشت نمک از دریاچه ارومیه توسط کارخانه کاوه سودای مراغه می گویند؛ معاون فنی حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی گفت: برداشت نمک با موافقت سازمان محیط زیست و صنایع و معادن بوده و شرکت کاوه سودا نیز مجوز برداشت داشته است.
در مرداد ماه سال گذشته و همزمان با ابلاغ قانون برنامه ششم توسعه، منع قانونی برداشت نمک از دریاچه ارومیه برداشته شد. پیش از آن برداشت نمک به صورت غیرصنعتی بود و منافع حاصل از آن هم به دریاچه ارومیه بازنمی‌گشت.
مطالعاتی مشاوران خارجی با ایرانیان بر روی انتقال آب خزر به دریاچه ارومیه نشان داد که در ۵۰۰ سال آینده، اگر وضعیت به همین صورت باقی بماند، کف دریاچه بالا آمده و پلایا می‌شود.
به گفته معاون محیط زیست انسانی سازمان محیط زیست؛ در سازمان محیط زیست مقرر شده که برای افزایش طول عمر دریاچه ارومیه، بخشی از نمک آن برداشته شود و دو ناحیه شناسایی شده که سازمان محیط زیست، اجازه می دهد نمک‌ها از کف دریاچه برداشته شوند. همچنین هماهنگی با سازمان برنامه و بودجه در نظر گرفته شده تا بتوان بخشی از برداشتی که صورت گرفته، به احیای دریاچه ارومیه بازگردد.
تجریشی اضافه می کند: در دو سال گذشته ۱۰ میلیارد تن نمک در دریاچه ارومیه وجود داشت و هم اکنون نیز بیش از پنج میلیارد تن نمک در دریاچه وجود دارد. با این حال یک تا دو سال وقت نیاز است تا بر اساس ضوابط سرمایه‌گذاران مناطق را شناسایی کرده و بتوان نمک را برداشت کرد و عمر دریاچه را افزایش داده از مسطح شدن آن جلوگیری کرد.
با این حال برداشت نمک از دریاچه ارومیه تنها با مجوز محیط زیست امکان‌پذیر است و میزان برداشت نمک را نیز سازمان صنایع و معادن کنترل می‌کند و هیچ شرکتی بدون مجوز نمی‌تواند اقدام به برداشت نمک از دریاچه کند. در حال حاضر نیز مجوزهای ۲۰ هکتاری برای درخواست‌کنندگان برداشت نمک صادر و تحت نظارت و پایش اداره کل محیط زیست انجام می گیرد.
یکی از واحدهای صنعتی که اقدام به برداشت نمک از دریاچه ارومیه می کند کارخانه کاوه سودای معروف است همان که وجود استانداردهای زیست محیطی اش توسط فعالان محیط زیست و نمایندگان مجلس بارها زیر سوال رفته و هر بار مدیران این کارخانه و سازمان محیط زیست آذربایجان شرقی آن را انکار کرده اند.
کارخانه صنایع شیمیایی کاوه سودا تنها تولیدکننده کربنات سدیم معرفی شیشه، بلور، موادشوینده در خاورمیانه است و مطالعات لازم برای افزایش ظرفیت کارخانه تا ۴۰۰ هزار تن کربنات سدیم در سال، به انجام رسیده است.
مواد اولیه کارخانه «کاوه سودا» آهک و نمک است که از بستر پارک ملی دریاچه ارومیه برداشت و به محل کارخانه حمل می‌شود. نمک استحصال شده در فرآیند تولید به کربنات سدیم تبدیل می‌شود که روش تولید آن در عین ارزانی از آلاینده‌ترین روش‌هاست. چالش این روش کنترل پساب خروجی کارخانه است.
پسابی که در سال ۸۸ جنجال آفرین شد و در کارخانه ایی که تصفیه‌خانه استاندارد ندارد و تنها توانسته مجوز موقت جمع‌آوری پساب در لاگون ایزوله را دریافت نموده تا پس از رقیق کردن پساب، با خط لوله ایمن به محیط دریاچه ارومیه انتقال دهند.
این کارخانه ایی که قرار بود به خاطر عدم رعایت پارامترهای زیست محیطی در آن زمان تعطیل شود، بعد از ۹ سال همچنان برجاست و به گفته نماینده تبریز تا به امروز نیز فاقد تصفیه خانه پساب صنعتی است و در سکوت سازمان محیط زیست مشغول آلوده ساختن محیط و دریاچه ارومیه است.
اینبار هم موضوع برداشت نمک و میزان آن توسط کارخانه کاوه سودا از دریاچه ارومیه دوباره مطرح شده است.
در همین راستا معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی در خصوص برداشت نمک این کارخانه از دریاچه ارومیه می گوید: برداشت نمک از دریاچه با موافقت سازمان محیط زیست و صنایع و معادن انجام می‌شود و شرکت کاوه سودا نیز مجوز برداشت نمک از دریاچه را داشته، اما متاسفانه تاریخ مجوزش تمام شده است. به هیچ عنوان اجازه برداشت اضافه و غیرمجاز به کسی داده نمی‌شود و برداشت‌های انجام یافته بر اساس مجوزهای صادره بوده است.
به گفته جباری؛ دادستان آذربایجان غربی پیگیر موضوع است و تحقیقات خود را مبنی بر اینکه آیا برداشت اضافه و غیرمجاز صورت گرفته آغاز کرده و از محیط زیست و مراجع مربوطه نظرخواهی به عمل می‌آورد و در نهایت نظر خود را صادر می‌کند.
او ادامه می دهد: اگر مشکلی در مراحل برداشت نمک وجود داشته باشد حتما اخطاریه صادر می‌شود و با توجه به گفته مسوولان ذیربط ایرادی در برداشت نمک از دریاچه ارومیه وجود ندارد و منتظر رای نهایی دادستانی به منظور شفاف‌سازی این موضوع هستیم چرا که دریاچه ارومیه با تمامی ظرفیت‌هایی که دارد یک نعمت و ثروت بومی برای مردم آذربایجان‌غربی به شمار می‌رود.
سال گذشته مهناز اسلامی مدیرعامل انجمن سبز اندیشان تبریز و عضو هیات رئیسه شبکه سازمان‌های مردم نهاد زیست محیطی آذربایجان شرقی در گفت و گو با نصر اعلام کرد: کاوه سودا هیچ کدام از استانداردهای برداشت نمک را رعایت نمی کند. این کارخانه طی سال‌های متمادی جور و جفاهای متعددی را در رابطه با محیط زیست کرده که مهمترین مسئله آن، موضوعات مرتبط با دریاچه ارومیه است.
اسلامی می گوید: ممکن است برخی از کشورهای توسعه یافته نسبت به برداشت نمک ملزوم به رعایت اصولی باشند که حتی استاندارد ما در مقایسه با آنها بسیار پایین است، اما کارخانه کاوه سودا حتی از استاندارد ضعیف نیز برخوردار نیست و هیچ اصول و چهارچوبی از طرف محیط زیست جهت برداشت نمک برای آنها تعریف نشده و کماکان این برداشت غیراصولی نمک ادامه دارد.
این فعال محیط زیستی اضافه می کند: برداشت غیراصولی نمک از دریاچه ارومیه توسط کارخانه کاوه سودا در ایجاد ریزگردهای نمکی نقش بزرگی دارد و ادامه این روند وضعیت اکوسیستمی دریاچه ارومیه را تغییر داده و شرایط احیاء را سخت‌تر می‌کند. این کارخانه حتی از بسترهای عمیق و قابل احیاء دریاچه آب برداشت می کند. دوسال گذشته که حجمی نزدیک به ۲٫۵ میلیارد آب به سمت دریاچه ارومیه انتقال یافت، متاسفانه کارخانه کاوه سودا آب رهاسازی را از بستر دریاچه ارومیه به سمت لاگون‌های خود می‌کشید؛ این خلاف عرف است که تمامی مستندات این تخلفات درحال حاضر موجود است.
سه سال پیش نیز مدیرعامل شرکت کاوه سودا درخواست کرد برای خرید نمک به عنوان مواد اولیه این کارخانه، سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زمینه برداشت نمک توسط روستاییان را فراهم ساخته و با صدور مجوزهای لازم به روستائیان منطقه ضمن اینکه کمکی به تامین مواد اولیه کارخانه و مشارکت اهالی در رونق کارخانه می‌نمایند، فضایی برای کسب و کار روستائیان فراهم سازند که این امر مورد موافقت اعضای کارگروه قرار گرفت.
اما اینکه برداشت نمک توسط روستاییان از سطح و محدوده دریاچه ارومیه و فروش آن به به کارخانه کاوه سودا مراغه تا چه بر اساس استاندارد های زیست محیطی انجام می گیرد و ناظران تا چه حد این مراتب را نظارت می کنند، جای سوال دارد!
گفتنی است؛ سال گذشته خبرگزاری کردپرس در گزارشی به نام «آذربایجان غربی برای احیا دریاچه ارومیه آب می دهد، آذربایجان شرقی پساب!+ کلیک کنید» به زوایای مختلف آلودگی کارخانه کاوه سودا در بستر دریاچه ارومیه پراخته بود.
گزارش از تانیا شعفی/ کردپرس
