آوای مرز : آرام حسن زاد، کارشناس ارشد روابط بین الملل در یادداشت پیش رو به بررسی ابعاد مختلف دور دوم انتخابات ریاست جمهوری در ترکیه پرداخته و نتایج احتمالی انتخاب هر کدام از کاندیداها را مطرح کرده است.
انتخاباتی که روز یکشنبه در ترکیه برگزار شد واجد نتایج قطعی و غیرقطعی بود. انتخابات پارلمانی با پیروزی ائتلاف دولتی کنونی، متشکل از حزب حاکم عدالت و توسعه، موسوم به AKP، حزب راست افراطی جنبش ملی گرا و حزب رفاه به پایان رسید. این ائتلاف با کسب ۴۹.۹ درصد آرا، ۳۲۲ کرسی پارلمان را به خود اختصاص داد، در حالی که ائتلاف مخالف ۳۵ درصد و ۲۱۳ کرسی را به دست آورد. حزب دموکراتیک خلق ها( HDP) طرفدار کردها، که قول حمایت از ائتلاف مخالفان را داده بود، ۱۰.۵ درصد آرا را کسب کرد و ۶۵ کرسی پارلمان را به دست آورد.
از آنجایی که اکثریت پارلمان در اختیار ائتلاف دولتی کنونی خواهد بود، تنها کاری که ائتلاف مخالفان در دولت آینده قادر به انجام آن خواهند بود جلوگیری از اتخاذ هر تصمیمی است که نیاز به اکثریت واجد شرایط دارد.
رجب طیب اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری ۴۹.۵ درصد آرا را به دست آورد. اردوغان شانس بیشتری برای پیروزی در دور دوم دارد، زیرا او تمام پتانسیل های دولت را برای تضمین پیروزی خود بسیج خواهد کرد.
انتخابات در میان آرامش نسبی و بدون هیچ رویداد مهمی برگزار شد. فضا تا چند روز پیش متشنج بود. در استان ارزینجان در شرق استانبول، اکرم امام اوغلو، شهردار استانبول که در جلسه حزبش سخنرانی می کرد که به سمتش سنگ پرتاب شد. اگر ائتلاف مخالفان در انتخابات پیروز می شد، او نامزد معاونت ریاست جمهوری می شد. برخی از شرکت کنندگان در جلسه، بر اثر اصابت سنگ به سمت امام اوغلو، مجروح شدند. پلیس هیچ اقدامی برای جلوگیری از این حادثه انجام نداد.
اگر اردوغان در دور دوم پیروز شود، یا به سیاست هایی که تاکنون دنبال کرده است ادامه خواهد داد یا ممکن است با توجه به درس هایی که از تجربیات گذشته گرفته است، برخی اصلاحات را انجام دهد، بنابراین هر دو گزینه محتمل است.
کمال قلیچداراوغلو در دور دوم با اردوغان روبرو خواهد شد و در صورت پیروزی، گزینه های تغییر بیشتری محتمل است انجام دهد زیرا ترکیب اپوزیسیون در پارلمان ممکن است برای احزاب تشکیل دهنده این بلوک مشکل ایجاد کند. از یک طرف کردها و از طرف دیگر ملی گراهای ترک اکثریت این اپوزیسیون را تشکیل می دهند.
در مورد سیاست خارجی ترکیه پس از انتخابات، گزینه های مختلفی وجود دارد. اگر اردوغان به عنوان رئیس جمهور باقی بماند، سیاست خارجی این کشور احتمالاً کم و بیش بدون تغییر باقی خواهد ماند. اما اگر قلیچداراوغلو بتواند رئیس جمهور شود، برخی تغییرات تقریباً قطعی است. مهمترین مورد احتمالاً در مورد سیاست ترکیه در سوریه خواهد بود. قلیچداراوغلو قویا از خروج نیروهای نظامی ترکیه از سوریه و بازگرداندن هر چه بیشتر پناهجویان سوری حمایت می کند.
حوزه دیگری که ممکن است قلیچداراوغلو ابتکار عمل را در دست بگیرد، روند الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا است. این بدان معنا نیست که الحاق ممکن است به این زودی محقق شود، اما ممکن است تلاش های بیشتری برای تحقق معیارهای همگرایی سیاسی کپنهاگ اتحادیه اروپا و معیارهای اقتصادی ماستریخت انجام شود. قلیچداراوغلو همچنین ممکن است به دنبال راه هایی برای حل و پایان مسئله ترکیه با یونان باشد.
با توجه به روابط ترکیه با کشورهای خاورمیانه، قلیچداراوغلو ممکن است به سیاست سنتی آنکارا مبنی بر عدم جانبداری در درگیری های بین عربی بازگردد. به نظر می رسد او همچنین قصد دارد از حمایت و تعصب شدید اردوغان به نفع اخوان المسلمین، پایان دهد و از آنها حمایت نکند.
یکی دیگر از رقبای ریاست جمهوری، سینان اوگان، در دور اول ۵.۲ درصد آرا را به دست آورد. او در رقابت های ریاست جمهوری شرکت کرد تا بتواند با اردوغان و کیلیچداراوغلو در مورد امتیازات مذاکره کند. او از نظر سیاسی به ائتلاف اپوزیسیون کنونی نزدیکتر است، اما به شدت مخالف همکاری اپوزیسیون با حزب طرفدار کردها (HDP)است. بنابراین، اوگان به یک سهامدار مهم در تعادل ظریف بین اردوغان و قلیچداراوغلو تبدیل شده است.
یکی دیگر از رقبای کوچک برای انتخابات ریاست جمهوری، محرم اینجه از حزب میهن بود. او همچنین برای مذاکره با روسای جمهور احتمالی نامزد شد، اما سه روز قبل از انتخابات تصمیم گرفت از رقابت کنار بکشد. نام او در برگه های رای ماندگار شد و ۰.۳ درصد آرا را به دست آورد.
اینجه در اصل یکی از اعضای اصلی اپوزیسیون حزب جمهوری خواه خلق، معروف به CHP بود. او در سال ۲۰۱۸ با اردوغان برای پست ریاست جمهوری رقابت کرد و ۳۰.۸ درصد آرا را به دست آورد. اما اینها عمدتاً آرای CHP بود، نه اینجه. او این بار با انصراف از رقابت های ریاست جمهوری، اعضای خود را تشویق کرد که به حزب میهن رای دهند اما پیشنهاد بیهوده ای بود، زیرا آرای حزب تقریباً ناچیز است. بنابراین آرائش به هدر رفت.
تنها چند روز قبل از انتخابات، قلیچداراوغلو اظهاراتی غیرضروری کرد که بر روابط ترکیه و روسیه سایه انداخت. وی با اشاره به روسیه گفت: «اگر می خواهید دوستی ما پس از ۱۵ می ادامه یابد، دست از دولت ترکیه بردارید و در انتخابات مداخله نکنید. ما همچنان طرفدار همکاری و دوستی هستیم.» قلیچداراوغلو این گفته را یک روز قبل از اینکه اینجه در رقابت های ریاست جمهوری تسلیم شود،بیان کرد. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین ادعای دخالت روسیه را رد کرد. وی گفت: ما رسماً اعلام می کنیم که هیچ گونه دخالتی از طرف روسیه وجود ندارد. اگر کسی چنین اطلاعاتی را به آقای قلیچداراوغلو ارائه کند، دروغگو است.» اردوغان در ادامه سخنان پسکوف گفت: اگر پوتین را مورد هجمه ی بی اساس خود قرار دهید، من تحمل نخواهم کرد. قلیچداراوغلو مدعی شد که اگر شواهدی مبنی بر دخالت احتمالی روسیه نداشت، این موضوع را مطرح نمی کرد.
روسیه کشوری است که در هر شرایطی برای ترکیه مهم است. آنکارا و مسکو منافع مشترک زیادی در روابط دوجانبه خود دارند. نیروگاه هسته ای توسط روسیه در ترکیه در حال ساخت است. مالکیت و اداره آن در مسکو خواهد بود. بنابرین این گفته ها مبنی بر دخالت روسیه در انتخابات ممکن است ردپایی پاک نشدنی در روابط ترکیه و روسیه بر جای بگذارد.
خلاصه در دنیای سیاست پیش بینی پیروز و بازنده یک روند سیاسی چون انتخابات؛ نسبی است و قطعیت وجود ندارد. باید منتظر بمانیم که کدام طیف عنان ریاست جمهوری را بعد از ۱۵ می در دست خواهد گرفت. رجب یا کمال.
