آوای مرز / یاسر بابایی : طرح استانی شدن انتخابات مجلس، یکی از مهم‌ترین موضوعات بحث برانگیز یک دهه اخیر مجلس شورای اسلامی بوده است. این موضوع که برای نخستین بار در سال ۱۳۷۸ مطرح شد، در سیر ادوار قانونگذاری ایران با انتقادات و واکنش‌های مختلفی از جانب نمایندگان جناح‌های مختلف روبه‌رو شده است و در کشاکش این واکنش‌ها و انتقادات، با گذشت ۱۹ سال از نخستین ارائه آن در مجلس شورای اسلامی، تاکنون نتوانسته است از مرحله طرح فراتر رفته و به قانون تبدیل شود.
مغایرت روح کلی حاکم بر طرح با اصول دموکراسی و تمرکززدایی، امکان ظهور دیکتاتوری انتخاباتی، کاهش مشارکت مردمی و… بخشی از انتقادات منتقدان این طرح است. برخی معتقد هستند که با اجرای این طرح نمایندگان مناسب‌تر و شایسته‌تری به مجلس خواهند آمد ولی عده‌ای نیز می‌گویند سبب تبعیض در برخی حوزه‌های انتخابیه می‌شود.
در آخرین کش و قوس ها بر سر این طرح، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، ضمن تصویب کلیات طرح استانی شدن انتخابات پارلمان با ۱۵۵ رأی موافق، ۶۴ رأی مخالف و ۲ رأی ممتنع از مجموع ۲۳۱ نماینده حاضر، برای بررسی بیشتر این طرح، آن را به کمیسیون شوراهای مجلس ارجاع دادند.
استانی شدن انتخابات و حذف نگاه محلی نمایندگان
جلال میرزایی، نماینده مردم استان ایلام و عضو فراکسیون امید مجلس اعتقاد دارد امروزه نگاه غالب در مجلس محلی است نه ملی، از این رو با استانی شدن انتخابات قوه مقننه، این مشکل برطرف می شود.
وی در گفت‌وگو با خانه ملت، با اشاره به بررسی موضوع استانی شدن انتخابات قوه مقننه، گفت: شرایط قانون فعلی انتخابات وضعیت مطلوبی را ایجاد نکرده و موجب شده مجالسی شکل بگیرد که ایرادات جدی دارند.
نماینده مردم ایلام در مجلس شورای اسلامی بر همین اساس تصریح کرد: خیلی از اندیشمندان و فعالان سیاسی که سال های متمادی در این عرصه فعالیت کرده اند، اعتقاد دارند که نگاه غالب در مجلس شورای اسلامی محلی است، نه ملی که سبب به‌وجود آمدن مشکلاتی در کشور شده است.
وی با اشاره به اینکه صاحبنظران اعتقاد دارند اگر قانون کنونی تغییر کند، زمینه ورود نمایندگانی به قوه مقننه می شود که ملی فکر می کنند، ادامه داد: باید توجه داشت که تحقق استانی شدن انتخابات مجلس در گرو فعالیت احزاب ملی است.
لیستی شدن انتخابات مجال مسائل قومی را کم می‌کند
این نماینده مردم در مجلس دهم با اشاره به اینکه احزاب قدرتمند در جناح اصولگرا و اصلاح طلب باید در انتخابات اقدام به ارائه لیست انتخاباتی کنند، اظهار کرد: در واقع اگر این جناح ها نسبت به حمایت از افراد اقدام کنند، دیگر موضوعاتی مانند تأثیر مسائل قومی ظهور و بروز آنچنانی نخواهد داشت.
میرزایی افزود: می توان اذعان کرد اگر جایگاه سیاسی احزاب به درستی دیده نشود، شاهد شرایط کنونی خواهیم بود؛ در واقع اگر احزاب را به حاشیه ببریم و به آن‌ها بها ندهیم، نتیجه مطلوبی از استانی شدن انتخابات قوه مقننه حاصل نمی شود.
عضو فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: همچنین باید یادآور شد اجرای قانون اصلاح شده احزاب، مکمل اجرای قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی است و اهمیت بسزایی دارد؛ بنابراین باید مورد توجه دستگاه های مسئول قرار بگیرد.
مزایای استانی شدن انتخابات بیشتر از معایب آن است
سلام امینی، نماینده مردم ایلام در مجلس شورای اسلامی نیز در این باره گفت: طرح استانی شدن انتخابات در صدد ارتقاء جایگاه نمایندگان از شهرستان به استان است و مزیت های این طرح بیشتر از معایب آن است.
وی افزود: با اجرای این طرح به سمتی می‌رویم که احزاب در استان ها فعال می‌شوند و دیگر انتخابات به صورت قومیتی برگزار نخواهد شود.
نماینده مردم ایلام در مجلس شورای اسلامی اذعان داشت: جناح ها پاسخگوی مردم نیستند، اما اگر احزاب فعال شوند دیگر مردم می‌توانند مطالبات خود را از آن ها طلب کنند و پاسخگو می‌شوند.
وی ادامه داد: با اجرایی شدن این طرح، حتی در سطح ملی هم آن حزبی که توانسته بیشترین نماینده را در مجلس داشته باشد، مانند دیگر کشورهای جهان دولت را انتخاب کند.
این نماینده مجلس ضمن اشاره به معایب آن، افزود: علی رغم محاسن این طرح چند عیب نیز در آن وجود دارد، از جمله آنکه هنوز این طرح در بین مردم جا نیفتاده است و با اجرای این طرح افرادی که از لحاظ سیاسی و مالی در وضعیت خوبی هستند امتیاز بیشتری خواهند داشت.
امینی با اعلام حمایت از طرح استانی شدن انتخابات بیان داشت: برای پیشبرد اهداف کشور از این طرح حمایت می‌کنم و موافق اجرایی شدن آن هستم.
مستثنی شدن برخی مناطق از طرح استانی شدن انتخابات
دکتر سارا فلاحی، استاد ایلامی علوم سیاسی در مورد فرصت‌ها و چالش‌های استانی شدن انتخابات به کردپرس گفت: استانی شدن انتخابات می تواند حامل فرصت هایی باشد از قبیل: تفوق جنبه های ملی و کلان انتخابات بر جنبه های قومی و خرد آن، کاهش هزینه های اجرای انتخابات، کاهش تعداد داوطلبان، پیروزی کاندیداهای مطرح و شناخته شده، کم رنگ شدن علقه های فروملی، تضعیف خط کشی های جغرافیایی، قومی و زبانی، تقویت کنش ها و رفتارهای ملی و کلان نمایندگان به جای رفتارها و کنش های محلی و جزئی، تضعیف رویه غیراخلاقی و ضد توسعه خرید و فروش رأی و افزایش پرستیژ، کارآمدی و مقبولیت مجلس در سایه رفتارهای ملی.
صاحب کتاب «تحلیل جامعه شناختی رفتار رأی دهی در ایلام» در مورد چالش‌های طرح مذکور خاطرنشان کرد: طرح استانی شدن انتخابات در عین حال می تواند حامل چالش ها و هزینه هایی نیز باشد از قبیل: کاهش سطح مشارکت مردم، افزایش هزینه های تبلیغات کاندیداها به علت افزایش وسعت حوزه انتخابیه، پیروزی صاحبان و متصلین به رانت ثروت و قدرت در مرکز، عدم موفقیت و حضور کاندیداهای مناطق کوچک و محروم در مجلس و بقای محرومیت در این مناطق.
فلاحی افزود: به نظر می رسد با مدیریت چالش ها و هزینه های این طرح و تلاش برای عملیاتی نمودن صحیح آن، می توان مسیر حضور افراد توانمند، متخصص و متعهد را به مجلس هموار نمود تا مجلسی کارآمد و قدرتمند داشت.
این استاد علم سیاست تأکید کرد: البته یکی از راه های پیش بینی شده برای مدیریت چالش های مذکور و جلوگیری از تبعات امنیتی و سیاسی طرح استانی شدن انتخابات، مستثنی نمودن برخی مناطق از اجرای طرح مذکور است.
به گزارش کردپرس، در صورتی که کمیسیون شوراهای مجلس نواقص موجود در طرح استانی شدن انتخابات را که مدنظر مخالفان و منتقدان این طرح است، برطرف کند، نمایندگان بررسی جزئیات آن را آغاز می‌کنند که در نهایت پس از تصویب جزئیات، تأیید نهایی آن طبق قانون اساسی، بر عهده شورای نگهبان خواهد بود.
