آوای مرز / عبدالسلام معروفی : موضوع امید آفرینی، ایجاد شور و نشاط یکی از مولفه ها و پارامترهای جامعه توسعه یافته و چه بسا اساس پیشرفت و آبادانی یک کشور تلقی می شود و زمانی یک سرزمین از مسیر توسعه خود عقب می ماند که در کنار زیرشاخصه های توسعه از این مهم غفلت نموده و جامعه بسوی ناامیدی و جامعه ای غمگین و افسرده تبدیل شود.
به رغم آنکه در ادوار مختلف و سال های نه چندان دور هم، ایران جزو کشورهای شاداب و چه بسا شاد جهان بود و حتی این مهم در سال های اول انقلاب و به رغم محرومیت و جنگ تحمیلی و فشارها شاهد افزایش حس امید به زندگی و جامعه ای شاد و آرام بودیم ولی و متأسفانه در سال های اخیر و بر اساس آمار سازمان های جهانی ایران جزو کشورهای غمگین و افسرده معرفی شده و به مهم ترین چالش جامعه شناسان و نهادهای فرهنگی تبدیل شده است.
نشاط مقوله ای است که برخی آن را حلقه مفقوده جامعه امروز ایران می‌خوانند و برخی دیگر، وضعیت آن را نگران‌کننده و نه ناامیدکننده می‌خوانند. نشاط، با شاخص‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و فرهنگی رابطه دوسویه دارد که پرداختن به آن، از همه این زوایا ممکن است. یکی از ویژگی های جامعه امروزی (زندگی به اصلاح مدرن) گسترش شهر نشینی، دسترسی بیشتر به فناوری، مشغله های فراوان، تحمیل استرس های متعدد بر افراد، تعامل فرهنگی بالا و مستعد شدن جهت تضعیف هویت فرهنگی ،کاهش ارتباطات عاطفی میان مردم، افزایش اختلالات روانی و …است. در چنین جامعه ای، یکی از مهمترین دغدغه ها برنامه ریزی مناسب ، افزایش پویایی اجتماعی و روانی به عنوان مولفه ای مهم در سبک زندگی مردم است. چرا که یکی از گمشده‌های مردم در چنین جامعه ای، نشاط و شادابی اجتماعی بوده و بدون تردید این نشاط در عملکرد افراد در جامعه تاثیرگذار است.
به اذعان نگارنده و همه صاحب نظران امر کاملا مبرهن است که در فضای مطلوب اجتماعی، سیاسی، معیشتی و اقتصادی مطلوبی نیستیم و به هر حال کشور در بزنگاهی از چالش‌ها و بحران‌ها قرار گرفته اما نکته اینجاست که ببینیم آیا ایران توانسته از چنین بحران‌هایی عبور کند یا در آن بحران غرق شده است؟ به هر حال ما در ابتدای انقلاب با انواع تهدیدها و ترورها مواجهه بودیم و ۸ سال جنگ تحمیلی را نیز پشت سر گذاشتیم. همه این‌ها نشان می‌دهد ایران اسلامی ظرفیت عبور از بحران را دارد.
به بیان نگارنده و خیلی از کارشناسان ؛ کشور ناگزیر به این شرایط بوده بر بحران تحریم نیز غلبه خواهد کرد و باید تلاش کنیم در کنار نقاط ضعف، آسیب و فضای نقادانه‌ای که وجود دارد، واقعیت‌ها را انکار نکنیم و به سمتی برویم که آنچه باید به مردم گفته شود را بیان کنیم.
نگارنده معتقد است صداقت در بیان واقعیت‌ها بسیار مهم است و اینکه با مردم صادق باشیم و مردم به ما اعتماد کنند از مبانی امیدآفرینی در فضای کنونی است و از سوی دیگر، ما با آسیبی در فضای مجازی و رسانه‌ای مواجهیم که اساسا منفی‌بافی و بیان نقدها جذابیت بیشتری دارد. انگار غم داشتن یا از غم گفتن، پرستیژ اجتماعی ایجاد می‌کند که به هرحال باید از این دست تابوهای فرهنگی عبور کرده و آن را بشکنیم و باید این را هم درک کنیم که امیدآفرینی به معنای خیال‌بافی نیست و در واقع کسی قرار نیست برای مردم رویاهای شیرین دور از دسترس را تبیین کند. بلکه به نوعی تبیین فرآیندی روندهاست.
برای ارتقای نشاط اجتماعی، باید فضای امیدوارکننده‌ای در جامعه وجود داشته باشد و وضعیت معیشتی مردم نیز در اولویت قرار بگیرد. بنابراین در بحث نشاط اجتماعی، وضعیت کلی جامعه بسیار مهم و تاثیرگذار است. اما جدای از شرایط اجتماعی، نباید فراموش کرد که خود افراد هم نقش حیاتی درگسترش نشاط اجتماعی دارند. شاید بتوان گفت که ۵۰ درصد عوامل ایجاد نشاط اجتماعی، در دست خود افراد است و ۵۰ درصد دیگر هم به شرایط جامعه برمی‌گردد.
داشتن شغل و فعالیت، داشتن ارتباطات اجتماعی سالم و گسترده و تعامل داشتن با دیگران از دیگر عوامل ارتقای نشاط در جامعه هستند. تقویت معنویت و داشتن اعتقادات معنوی هم در افزایش نشاط اجتماعی، نقش فوق‌العاده‌ای دارد. دین‌گریزی، احتمال بروز احساس یاس و پوچی در جامعه را افزایش می‌دهد و اجتماع را از نشاط واقعی دور می‌کند.
نشاط هر جامعه در گرو حل مسائل مهم و اساسی زندگی افراد آن جامعه است. تشدید مشکلات اجتماعی می تواند نشاط اجتماعی را نابود سازد. بعنوان مثال، مسائل اجتماعی مربوط به ازدواج، مسکن و شغل جوانان می تواند گیرنده شادی از آنها بوده و یا تشدید کننده انحرافات اجتماعی باشد.
بطور کلی امید و نشاط در جامعه باعث تقویت همبستگی و مسوولیت پذیری اجتماعی، افزایش خلاقیت و نوآوری، رضایت از زندگی و جامعه و شغل ، وفاق و حس تعلق اجتماعی، ارتقای شاخص های سلامت روانی و اجتماعی و دهها نکته ریز و درشت و در یک کلام پیشقراول جامعه توسعه یافته می شود که باید در دستور متولیان و صاحب نظران امر، نهادهای فرهنگی، رسانه ها و همه صاحب منصبان قرار گیرد و از همه مهم تر رسانه ها بر اساس داشته ها و معیارهای امیدآفرینی در جامعه حرکت کنند.
